Datasets:

npvinHnivqn

/

VietnameseDictionaryBase

like 1

bài vị

mảnh gỗ viết tên người chết để thờ

bài vị

miếng gỗ hay mảnh giấy cứng mặt có ghi tên người chết để thờ

bàn hoàn

1. băn khoăn quanh quẩn vương vấn không rời được. "nỗi riêng riêng những bàn hoàn"; 2. bàn đi bàn lại

băng nhân

người làm mối

bảng vàng

bảng ghi tên người thi đỗ. đuốc hoa: đuốc thắp trong phòng vợ chồng đêm mới cưới. ý nói: thi đỗ sẽ cưới vợ

bằng

chim bằng (một loại chim rất lớn)

báo ứng

ở hiền gặp lành ở ác gặp dữ đó là "báo ứng" theo quan niệm người xưa

bâu

cổ áo

bậu

ngươi (bạn anh bạn)

bầu

quả bầu khô rút ruột đi để đựng nước

bể dâu

thành ngữ "bãi bể nương dâu" hoặc nói tắt là "bể dâu" để chỉ những sự biến đổi thăng trầm của cuộc đời

bê

(tiếng cổ) thứ đồ làm bằng gỗ để đánh: gậy trượng

bèo bọt

như bèo hay bọt trôi nổi trên mặt nước ngụ lý lưu lạc lẻ loi

biên đình

nơi biên ải xa xôi

bình bồng

bình: bèo; bồng: cỏ bồng. hai vật này thường hay trôi nổi theo nước và gió; ám chỉ tấm thân phiêu bạt của kiều

binh cách

binh là binh khí. cách là áo giáp và mũ đầu mâu. người ta thường dùng hai chữ binh cách để chỉ cuộc binh đao chinh chiến

bình địa ba đào

ý nói những sự bất trắc trong đời người chẳng khác gì đất bằng lại nổi sóng

bình

bức bình phong ngăn phòng khách với phòng ngủ

bình

đây dùng tắt chữ tước bình trong tích kén rể vẽ chim sẻ trên bình phong ai bắn trúng mắt chim thì gả

bồ hòn

ám chỉ người có việc buồn khổ mà không nói ra được

bồ liễu

một loại cây ưa mọc gần nước. cây bồ liễu rụng lá sớm hơn hết các loài cây vì cái thể chất yếu đuối đó nên trong văn cổ thường dùng để ví với người phụ nữ

bõ

tiếng gọi những người tôi tớ già ở các nhà vua quan (thị vệ hoạn quan) ngày xưa. "bõ già hiểu nỗi xưa sau / chẳng đem nỗi ấy mà tâu ngự cùng" (conk)

bụi hồng

do chữ hồng trần nghĩa là đám bụi đỏ

bụi hồng

do chữ hồng trần tức cõi trần tục cõi đời

buồng thêu

buồng người con gái

cá chậu chim lồng

chỉ hạng người tầm thường sống trong vòng giam hãm câu thúc

ca nhi

con hát

cà sa

áo nhà sư mặc

cam đường

tên một bài thơ trong kinh thi nhắc lại công đức của thiệu bá đời chu một ông quan tốt thường ngồi xử kiện ở gốc cây cam đường. nhân dân nhớ ơn bảo nhau đừng chặt cây cam giữ làm kỷ niệm

cầm sắt

kinh thi: thê tử hảo hợp như cổ sắt cầm. (vợ con hoà hợp như gảy đàn sắt đàn cầm). người sau bèn dùng hai chữ cầm sắt để chỉ tình vợ chồng

cân đai

cân: khăn (mũ); đai: cái đai vòng quanh áo lễ

cao dày

trời đất trời cao đất dày

cảo táng

chôn sơ sài không có khâm liệm quan quách gì

cao thâm

cao sâu ý nói kiều cảm tạ cái nghĩa cao ơn sâu của kim trọng

cát lầm ngọc trắng

ý nói kiều như "ngọc trắng" mà bị cát vùi dập

câu

con ngựa non trẻ xinh đẹp

chăm chắm

rất thẳng

chân

lối viết chữ chân phương

chấp kinh

giữ theo đạo thường lê thường.; chấp kinh tùng quyền: hễ là người trải đời thì phải biết cả chấp kinh (tuân thủ nguyên tắc) lẫn tòng quyền (vượt ngoài nguyên tắc)

châu

hạt ngọc châu đây chỉ nước mắt

cheo

loài nai xạ hương

chỉ

(sắc chỉ): lệnh vua

chi

sáp đỏ thoa môi

chiêm

bói

chiềng

trình tiếng cổ

chiêng

tức chính cổ chỉ chung chiêng trống

chiêu an

kêu gọi chiêu dụ cho giặc đầu hàng

chiêu hồn

gọi hồn

chiêu phủ

kêu gọi vỗ về để cho quy hàng

chiêu

khai ra

chín chữ cù lao

công lao khó nhọc của cha mẹ nuôi dạy con

chín suối

do chữ cửu tuyền chỉ nơi suối vàng

chín trùng

vua

chỉn

tiếng cổ. chỉn khôn: chẳng xong không xong

chinh an

chinh là đi đường xa an là yên ngựa. người ta thường dùng hai chữ chinh an để chỉ việc đi đường xa

chính chuyên

một bề tiết hạnh

chốc mòng

tiếng cổ nghĩa là bấy lâu bấy nay

chữ

theo lễ nghi trung quốc xưa người nào cũng có "danh" là tên chính và "tự" là tên chữ ("danh" đặt từ khi sinh ra còn "tụ" thì đến khi hai mươi tuổi mới dựa theo "danh" mà đặt ra)

chung thân

trọn đời ý nói kiều muốn hỏi số phận của mình suốt đời ra sao

cơ duyên

cơ trời và duyên may; ý nói: cơ trời xui khiến duyên số lạ lùng

cố nhân

người quen biết cũ

cố quốc

nguyên nghĩa là nước cũ sau cũng dùng như chữ cố hương (quê cũ)

con nước

tiếng quen gọi của dân chài l­ới để chỉ nước thủy triều lên xuống

côn quang

cũng như côn đồ dùng để chỉ bọn vô lại

côn quang

gậy gộc. chỉ bọn dùng gậy gộc đi cướp phá hành hung. nói chung là bọn lưu manh trộm cướp

côn quyền

món võ đánh bằng gậy và bằng tay

công chính

công bằng chính trực không thiên vị

công nha

chỗ làm việc quan cũng như công môn công đường

cốt nhục tử sinh

do chữ sinh tử nhục cốt. tả truyện: sở vị sinh tử cốt dã (thế gọi là làm sống lại người chết làm mọc thịt nắn xương khô làm cho người đã chết sống lại xương đã khô mọc thịt ra). do đó người ta thường chỉ sự làm ơn rất sâu sắc to lớn

cốt nhục

ruột thịt

cù lao

công ơn sinh dưỡng khó nhọc của cha mẹ

cù mộc

chỉ vợ cả

cửa trời

do chữ thiên môn tức là cửa nhà vua

cung nga

gái hầu trong cung cung nữ

cung tiêu

phòng có dát hạt hồ tiêu cho ấm

cương thường

bởi chữ tam cương (nghĩa vua tôi cha con vợ chồng) ngũ thường (nhân nghĩa lễ trí tín) đạo làm người theo quan niệm nho giáo

cửu nguyên

chín suối cõi chết

cửu tuyền

chín suối tức là âm phủ

dậm

một dụng cụ đánh cá

dân dã

dân quê

dầu

cũng như nghĩa đành (dầu lòng đành lòng)

di hài

hài cốt sót lại

di hình

cũng như di hài

di trú

dời đi ở chỗ khác

dốc

còi sừng của trẻ trâu

doi

bãi cát dải đất ở cửa sông hay dọc sông

dồi

trau dồi son phấn

dưỡng dục

nuôi nấng dạy dỗ. sinh thành: sinh ra và gây dựng nên người

dưỡng sinh

nuôi dưỡng và sinh ra chỉ công ơn cha mẹ

đà đao

khi đánh giặc giả thua chạy để người ta đuổi theo rồi thình lình quăng dao lại chém gọi là "đà dao". "đà đao" đây là một chước lừa

đa đoan

nhiều mối nhiều việc

đai cân

giải buộc và khăn. chỉ người làm quan việc làm quan

đại đăng khoa

thi đỗ. (lấy vợ gọi là tiểu đăng khoa.)

đãi đằng

ở đây lại có nghĩa là nói năng làm ầm ĩ lên

đại gia

chính nghĩa là người cha về sau thành tiếng xưng hô tôn trọng người làm quan cũng như "đại nhân" "tướng công"

đại khoa

là thi đỗ. (tiểu khoa: là cưới vợ.)

đàn tràng

đàn làm lễ giải oan

đào nguyên

đời tần có một người đánh cá chèo thuyền ngược theo một dòng suối đi mãi tới một khu rừng trồng toàn đào thấy nơi đó có một cảnh sống tuyệt đẹp như nơi tiên ở. người sau dùng chữ "nguồn đào" hay "động đào" để chỉ cảnh tiên

đào nguyên

nguồn đào là nơi có tiên ở. đây chỉ giao tiên ví như người ở chốn đào nguyên.(ht)

đao

dao to mã tấu thứ võ khí bằng sắt lưỡi to