Datasets:

npvinHnivqn

/

VietnameseDictionaryBase

like 1

xì

đg. 1 (hơi bị nén) bật hoặc làm cho bật thoát mạnh ra qua chỗ hở hẹp. bóng xì hơi. quả đạn xì khói. xe xì lốp (hơi trong săm lốp bị xì ra). 2 (kng.). phì mạnh hơi qua kẽ răng làm bật lên tiếng "xì" để tỏ thái độ không bằng lòng hoặc coi thường khinh bỉ. không trả lời chỉ xì một tiếng. 3 (kng.). hỉ. xì mũi. 4 (thgt.). đưa ra hoặc nói lộ ra do bắt buộc (hàm ý chê). nói mãi mới chịu xì ra mấy đồng bạc. mới doạ một câu đã xì ra hết.

xì gà

xì-gà (f. cigare) dt. điếu thuốc cuộn nguyên lá: hút .

xì xào

đgt nói một số người chuyện trò với nhau thường là để chê bai: người ta xì xào về chuyện hai vợ chồng nhà ấy bỏ nhau.

xỉ

1 d. chất thải rắn và xốp còn lại trong quá trình luyện kim đốt lò. xỉ lò cao. xỉ sắt. xỉ than. 2 đg. (ph.). hỉ. xỉ mũi. 3 đg. (ph.). xỉa. xỉ vào mặt mà mắng.

xí nghiệp

dt. cơ sở sản xuất kinh doanh tương đối lớn: xí nghiệp chế biến thực phẩm xí nghiệp đóng giày da xí nghiệp dược phẩm.

xỉa

1 đgt đưa ra liên tiếp từng cái một: xỉa tiền trước mặt; mấy đồng bạc mà người chủ xỉa ra cho tôi (đgthmai). " 2 đgt lấy tăm làm sạch cả kẽ răng sau khi ăn: ăn cơm xong chưa kịp xỉa răng đã bị gọi đi." 3 đgt đưa ngón tay trỏ vào mặt người ta: bà ta vừa hét lên vừa xỉa tay vào trán người đầy tớ. " 4 đgt xen vào việc không dính dáng đến mình: việc đó tự tôi quyết định không nhờ ai xỉa vào."

xích

1 i d. dây kim loại gồm nhiều vòng nhiều khúc giống nhau móc nối liên tiếp với nhau. buộc bằng dây xích. xích sắt. xích xe đạp. xích xe tăng. " ii đg. buộc giữ bằng dây . xích con chó lại. bị xích chân tay." 2 đg. chuyển dịch vị trí trong khoảng rất ngắn. ngồi xích vào. xích lại cho gần. xích chiếc ghế ra xa một chút.

xích đạo

dt. đường tròn tưởng tượng vuông góc với trục trái đất và chia trái đất thành hai phần bằng nhau là bán cầu bắc và bán cầu nam: vùng xích đạo nằm xa đường xích đạo.

xích đu

dt ghế chao: xích đu bằng mây.

xích mích

đg. (hoặc d.). có va chạm lặt vặt trong quan hệ với nhau. xích mích nhau vì một chuyện không đâu. gây xích mích.

xiếc

(f. cirque) dt. nghệ thuật biểu diễn các động tác khéo léo tài tình độc đáo của người hoặc thú vật: biểu diễn xiếc xem xiếc xiếc thú.

xiêm y

d. như áo xiêm.

xiên

1 i. đgt. đâm xuyên qua bằng vật dài nhọn: xiên thịt nướng chả. ii. dt. vật dài nhỏ có một hay vài ba mũi nhọn: một xiên thịt cầm xiên xiên cá. " 2 tt. chếch chéo góc không thẳng đứng và không nằm ngang: đường xiên kẻ xiên nắng chiếu xiên vào nhà."

xiềng

dt xích lớn có vòng sắt ở hai đầu để khoá chân tay người tù: còn nghe tiếng gót nặng dây xiềng (tố-hữu).

xiết

1 đg. 1 làm cho vừa chuyển động mạnh vừa áp thật sát trên bề mặt một vật khác. xiết que diêm lên vỏ diêm. xe phanh đột ngột bánh xe xiết trên mặt đường. mũi khoan xiết vào lớp đất đá. xiết đậu xanh (cho tróc vỏ). mảnh đạn xiết qua vai (bay sát ngang qua). 2 (dòng nước) chảy rất mạnh và nhanh. dòng nước xiết như thác. nước lũ chảy xiết. 2 x. siết. " 3 đg. cn. xiết nợ. lấy của người khác bất kể đồng ý hay không để trừ vào nợ." " 4 p. (hay đg.). (thường dùng phụ sau đg. có kèm ý phủ định). 1 (vch.). cho đến hết đến cùng. nhiều không đếm xiết. mừng không kể xiết. nói sao cho xiết. khôn xiết*. 2 (ph.). đặng. khổ quá chịu không xiết."

xiêu

tt. 1. nghiêng chếch một bên không còn thẳng đứng nữa: gió làm cho cột điện xiêu sắp đổ nhà xiêu vách đổ. 2. có chiều ưng thuận nghe theo: nghe nói mãi cũng hơi xiêu tán mãi mà không xiêu.

xiêu lòng

đgt ngả theo ý người khác: bố mẹ tưởng con đã xiêu lòng (ng-hồng).

xiêu vẹo

t. không đứng được thẳng được vững nữa mà nghiêng lệch theo những hướng khác nhau. nhà cửa xiêu vẹo. bước đi xiêu vẹo chực ngã.

xin

đgt. 1. tỏ ý muốn người khác cho cái gì hoặc cho phép làm điều gì: xin tiền xin nghỉ học xin phát biểu. 2. từ dùng đầu lời yêu cầu lời mời mọc tỏ ý lịch sự khiêm nhường: xin đến đúng giờ xin tự giới thiệu xin trân trọng cảm tạ.

xin lỗi

đgt 1. nhận khuyết điểm của mình và đề nghị được miễn thứ: xin lỗi anh vì tôi bận quá không đến dự lễ sinh nhật của anh được 2. từ đặt ở đầu một câu hỏi để tỏ lễ độ: xin lỗi bà bà có phải là chủ tịch phường này không ạ?.

xinh

tt. có đường nét vẻ dáng trông đẹp mắt dễ ưa: cô bé xinh thật ngôi nhà khá xinh.

xinh đẹp

tt đẹp một cách nhã nhặn: tổ quốc ta xinh đẹp dân tộc ta anh hùng (phvđồng).

xịt

1 đg. phun mạnh thành tia thành luồng. xịt thuốc trừ sâu. xịt nước. " 2 t. 1 bị xì hết hơi ra không còn căng phồng như trước. quả bóng xịt. xe xịt lốp không đi được. 2 bị hỏng không nổ được. pháo xịt. lựu đạn xịt không nổ." " 3 t. (dùng hạn chế trong một số tổ hợp). (màu sắc) đã mất hết vẻ tươi chuyển sang đục tối trông xấu. cà thâm xịt. xám xịt*."

xìu

đgt. 1. đổi sắc sa sầm lại: chưa nói đến đã xìu mặt. 2. (bánh xe) xẹp xuống do hết hơi: xe đạp xìu. 3. dịu bớt giảm bớt: trời nắng đã xìu. 4. xuống nước chịu thua: nó xìu rồi không dám làm phách.

xỉu

đgt trgt 1. mệt quá không đứng lên được: đói quá xỉu đi; ngã xỉu 2. nói cây cối không tươi nữa: nắng quá nhiều cây đã xỉu đi.

xíu

t. (ph.). nhỏ ít ở mức hoàn toàn không đáng kể. chút xíu*. nhỏ xíu*. đi một xíu về ngay.

xo

i. đgt. so: xo vai. ii. tt. có vẻ ủ rũ teo tóp lại: ốm xo đói xo.

xỏ

1 đgt 1. xâu vào; luồn vào: bà già mà vẫn xỏ kim được; mập mờ phải trái bà lão xỏ kim (tng) 2. cho chân vào tất vào giày: xỏ chân vào đôi bốt 3. cho tay vào ống tay áo: mớm cơm mớm cháo mặc áo xỏ tay (tng). " 2 đgt lợi dụng tính hiền lành hoặc lòng tin người của người ta mà làm hại người ta hoặc để mọi người chê cười người ta (thtục): vì anh hiền lành nên nó mới xỏ được anh như thế."

xó

d. góc nhỏ hẹp tối tăm ít được chú ý tới. xó bếp. xó vườn. đầu đường xó chợ*. ở xó nhà quê (b.).

xoa

1 (f. soie) dt. hàng dệt bằng tơ mỏng và mềm; lụa: mua tấm vải xoa. " 2 đgt. 1. áp lòng bàn tay đưa đi dưa lại một cách nhẹ nhàng trên bề mặt nào đó: xoa đầu vuốt tóc. 2. bôi trát đều trên bề mặt một lớp mỏng chất gì: xoa dầu gió xoa phấn rôm."

xoã

xõa đgt để tóc rủ dài xuống: bà ấy tóc trước khi gội đầu.

xoá

đg. 1 làm cho mất dấu vết trên bề mặt. xoá bảng. xoá vết chân trên bãi cát. 2 gạch bỏ đi. xoá bỏ một câu. xoá tên trong danh sách. 3 làm cho mất hẳn đi không còn tồn tại hoặc không còn tác dụng nữa. xoá nợ. xoá nạn mù chữ. xoá bỏ tàn tích phong kiến.

xoài

1 dt. 1. cây trồng chủ yếu ở miền nam việt nam để lấy quả ăn cao 10-25m lá mọc cách hình thuôn mũi mác hoa hợp thành chùm kép ở ngọn cành quả hạch hơi hình thận vỏ ngoài dai khi chín màu vàng xanh thịt mọng nước thơm ngọt chứa nhiều vi-ta-min vỏ quả dùng chữa bệnh kiết lị bệnh hoại huyết: vườn xoài đang mùa hoa. 2. quả xoài và những sản phẩm làm từ loại quả này: ăn xoài mua mấy cân xoài nước xoài. 2 đgt. duỗi chân thẳng ra: nằm xoài ra giữa sàn nhà.

xoàn

dt tức kim cương: nhẫn hạt xoàn.

xoay

đg. 1 (id.). quay tròn. 2 làm cho chuyển động chút ít theo chiều của vòng quay. xoay mạnh cái ốc. 3 đổi hướng hoặc làm cho đổi hướng. ngồi xoay người lại cho đỡ mỏi. xoay cái bàn ngang ra. gió đã xoay chiều. xoay ngược tình thế (b.). 4 (kng.). chuyển hướng hoạt động sau khi đã thất bại để mong đạt được kết quả (thường hàm ý chê). doạ dẫm không được xoay ra dụ dỗ. xoay đủ mọi nghề. 5 (kng.). tìm cách này cách khác để cho có được. xoay tiền. xoay vé đi xem đá bóng.

xoay xở

đg. làm hết cách này đến cách khác để giải quyết cho được khó khăn hoặc để có cho được cái cần có. xoay xở đủ nghề. giỏi xoay xở. xoay xở tiền mua xe. hết đường xoay xở.

xoáy

1 i. đgt. 1. làm cho xoay tròn để ăn sâu vào: xoáy mũi khoan vào tường xi măng. 2. xoay để lắp đặt hay tháo mở: xoáy đinh vít xoáy nắp lọ. 3. tập trung xoay tròn và di chuyển mạnh: gió xoáy nước xoáy. 4. tập trung vào nội dung và vấn đề được xem là trọng tâm quan trọng: thảo luận xoáy vào một số công tác chính. ii. dt. chỗ nước cuộn tròn hút xuống đáy sâu: nước chảy thành nhiều xoáy. " 2 đgt. khng. ăn cắp: bị kẻ cắp xoáy mất ví tiền."

xoăn

tt cuộn lại thành những vòng nhỏ: tóc xoăn chải lược đồi mồi chải đứng chải ngồi xoăn vẫn hoàn xoăn (cd).

xoắn xít

x. xoắn xuýt.

xóc

1 i. đgt. 1. lắc cho nẩy lên: xóc rá gạo. 2. (xe cộ) bị nẩy lên do đường gồ ghề: đoạn đường này xe xóc lắm. ii. tt. (đường sá) gồ ghề làm cho xe chạy xóc: đoạn đường lắm ổ gà rất xóc. " 2 i. đgt. dùng vật nhọn đâm vào hoặc bị vật nhọn đâm thủng chọc thủng: xóc lúa gánh về bị chông xóc vào chân. ii. dt. tập hợp những con vật cùng loại được xâu hoặc nẹp vào một chuỗi: mua vài xóc cua."

xoè

1 dt điệu múa của đồng bào mường và thái: một điệu xoè uyển chuyển. 2 đgt làm cho diêm bật lửa: quyên lấy nón che gió xoè diêm châm thẻ hương (ngđthi). 3 đgt mở rộng ra: xoè bàn tay; xoè quạt.

xoi

đg. 1 làm cho hết tắc bằng cách dùng vật hình que nhỏ chọc vào cho thông. xoi cống. xoi thông ống điếu. 2 làm cho thủng cho có lỗ bằng cách dùng vật nhọn chọc vào. xoi vỏ sò xâu làm dây chuyền. xoi thủng. 3 (kết hợp hạn chế). mở thông đường xuyên qua những trở ngại. xoi đường trong rừng. hai khúc địa đạo được xoi thông với nhau. 4 tạo thành đường rãnh trên mặt gỗ bằng lưỡi bào nhỏ. xoi cạnh bàn. những đường xoi nét chạm tinh vi.

xoi mói

đgt. để ý moi móc từng li từng tí hành vi chuyện riêng của người khác để làm hại: tính hay xoi mói bỏ thói xoi mói chuyện riêng của người khác.

xóm

dt 1. khu gồm nhiều nhà gần nhau trong một thôn: bác đã thấy mùa xuân ở một xóm lao động (vnggiáp) 2. nơi xưa kia có nhiều nhà hát ả đào (cũ): lão ta quen thói ăn chơi dưới xóm.

xóm giềng

d. những người hàng xóm (nói khái quát). bà con xóm giềng. có xóm giềng giúp đỡ. tình xóm giềng.

xong

đgt. 1. kết thúc hoàn thành: công việc đã xong sau khi ăn xong xong việc. 2. yên ổn không xảy ra điều gì tai hại: chống lại lão ta thì không xong đâu tiến không được mà lùi lại cũng không xong.

xong xuôi

tt được hoàn thành một cách thuận lợi: việc thương lượng với nước ngoài như thế là đã xong xuôi.

xót

đg. (hoặc t.). 1 có cảm giác đau rát như khi vết thương bị xát muối. mắt tra thuốc rất xót. 2 (kết hợp hạn chế). thương thấm thía. xót người đi xa. của đau con xót*. 3 (kng.). tiếc lắm. mất của thế ai chẳng xót. xót công tiếc của.

xô

1 (f. ???) dt. đồ dùng đựng nước đáy tròn nhỏ miệng loe có quai: mua chiếc xô nhựa cầm xô đi xách nước. 2 đgt. 1. đẩy cho ngã: xô nhau ngã xô bờ tường đổ. 2. bị dồn về một phía: gió làm bèo xô vào một chỗ. 3. ùa đến đồng loạt: xô đến hỏi chuyện. " 3 tt. gộp nhập làm một không có sự phân loại lựa chọn: mua xô cả mớ bán xô không cho chọn."

xô bồ

trgt để lẫn lộn không phân biệt tốt xấu: ăn uống xô bồ; tính xô bồ cả món hàng.

xô đẩy

đg. 1 xô nhau đẩy nhau (nói khái quát). đám người nhốn nháo chen lấn xô đẩy. xô đẩy nhau chạy. 2 dồn vào đẩy vào một cảnh ngộ không hay. xô đẩy vào con đường truỵ lạc. bị xô đẩy đến chỗ bế tắc.

xô viết

xô-viết dt (pháp: soviet) hình thức chính quyền của chuyên chính vô sản: hồi đó ở nước ta có thành lập xô-viết nghệ-tĩnh. tt thuộc về liên-xô: khoa học xô-viết.

xổ

đg. 1 mở tung ra tháo tung ra (cái đang được xếp lại buộc lại). xổ chăn ra. xổ tóc ra tết lại. xổ khăn. 2 (ph.). tẩy. xổ giun. thuốc xổ. tháo nước để xổ phèn cho đất. 3 (thgt.). phát ra phóng ra hàng loạt bất kể như thế nào. xổ một băng đạn. xổ một tràng tiếng tây. 4 xông tới một cách mạnh đột ngột. đàn chó xổ ra. nhảy xổ tới. chạy xổ ra đường.

xổ số

dt. trò chơi quay số để biết những vé trúng giải: mua xổ số trúng xổ số.

xốc

1 dt bè lũ kẻ xấu: công an đã bắt được một xốc kẻ buôn ma tuý. 2 dt lượng vừa một ôm: chị ấy đem về một xốc rạ. " 3 đgt 1. nhấc bổng lên: láng không đáp bước nhanh xốc quang gánh lên vai (ng-hồng) 2. kéo lên và sắp cho đều: xốc quần lên cho ngay ngắn." trgt đưa cao lên: chị ấy bế con bé lên. 4 đgt tiến thẳng: xách gươm xốc tới; thừa thắng xốc lên.

xốc vác

đg. (hoặc t.). có khả năng làm được nhiều việc đặc biệt là những việc nặng nhọc vất vả. không xốc vác được như hồi trẻ. một người xốc vác.

xốc xếch

tt. (cách ăn mặc) không gọn gàng ngay ngắn: quần áo xốc xếch.

xối

1 dt máng nước ở chỗ hai mái nhà giao nhau: nước mưa chảy ào ào từ xối rơi xuống. 2 đgt giội nước từ trên xuống: những hạt mưa to xối mạnh thêm vào mặt hồ (ng-hồng); mưa như xối nước (tng).

xối xả

t. rất nhiều và với cường độ mạnh. mưa xối xả như trút nước. bắn xối xả như vãi đạn. chửi xối xả vào mặt.

xôn xao

i. tt. có nhiều âm thanh xen lẫn vào nhau và rộn lên êm nhẹ vọng lại từ nhiều phía: tiếng cười nói xôn xao gió lộng xôn xao. ii. đgt. 1. bàn tán rộn lên nhiều nơi: xôn xao dư luận cả trường xôn xao về thành tích học tập của đội tuyển học sinh giỏi toàn của trường. 2. trào dâng những rung động những xúc cảm trong lòng: chị nhìn đứa con gái lòng xôn xao một niềm vui khó tả.

xông

1 đgt 1. tiến mạnh: xông vào đồn địch 2. đề cập mạnh đến: chúng ta phải xông vào những vấn đề gì (trvgiàu). " 2 đgt 1. nói hơi bốc lên: cũng não nùng trâm rẽ hương xông (bnt) 2. để cho hơi bốc lên người từ một nồi nước lá đun sôi: mỗi khi cảm thấy ngúng nguẩy bà cụ chỉ xông là khỏi." 3 đgt nói mối đục làm cho hỏng nát đồ đạc: sách vở bị mối xông. 4 đgt nói người nào đến thăm nhà mình trước tiên trong ngày mồng một tết: tết năm nay bà cụ bảo tôi đến xông nhà.

xốp

t. 1 không chắc và nhẹ có nhiều lỗ hổng bên trong. đất xốp. gỗ xốp. bánh xốp. 2 (quả) xơ và ít nước. quả chanh xốp. // láy: xôm xốp (ý mức độ ít).

xơ

1 dt. 1. sợi dai xen trong phần nạc một số rau củ: sắn nhiều xơ xơ mướp. 2. bản dẹt từng đám bọc các múi mít: mít ngon ăn cả xơ. ii. tt. trơ ra nhiều xơ tớp túa vì bị phá huỷ hoặc quá cũ rách: mũ đã xơ vành áo bị xơ sắp rách nát. 2 (f. s*ur) dt. nữ tu sĩ đạo thiên chúa.

xơ xác

tt 1. trơ trụi không còn lá: cây cối xơ xác 2. không còn của cải gì: gia đình xơ xác.

xới

1 d. (kng.; kết hợp hạn chế). quê hương xứ sở. phải bỏ xới ra đi. " 2 đg. 1 lật và đảo từng mảng một từng lớp một từ dưới lên trên. xới đất vun gốc cho cây. cày xới. sách báo bị xới tung lên. cuộc họp xới lên mấy vấn đề (b.). 2 dùng đũa lấy cơm từ trong nồi ra. xới cơm ra bát. ăn mỗi bữa hai lượt xới."

xu

1 (f. sou) dt. đồng tiền lẻ có giá trị bằng một phần trăm đồng tiền đơn vị (trước 1945 1 đồng = 10 hào = 100 xu): không có một xu dính túi. " 2 dt. xu-ba-dăng nói tắt: có đi mới biết mê công có đi mới biết thân ông thế này mê công chôn xác thường ngày có đi mới biết bởi tay ""xu"" bào (cd.)."

xu hướng

dt (h. xu: hùa vào mau tới; hướng: phía) sự ngả theo về phía nào: nông nghiệp có xu hướng phát triển thật mạnh.

xu nịnh

đg. nịnh nọt để lấy lòng và cầu lợi. xun xoe xu nịnh. giọng xu nịnh.

xu thế

dt. chiều hướng chủ đạo trong thời gian nào đó: xu thế hoà hoãn xu thế phát triển.

xu thời

đgt (h. thời: thời thế) hùa theo những người đương ở thế mạnh để mong cầu lợi: những kẻ xu thời nhiều khi phải thất vọng.

xù

1 i đg. tự làm cho bộ lông dựng đứng lên. con gà mái xù lông ra. con nhím xù lông. " ii t. (tóc lông) ở trạng thái dựng lên và rối. tóc để . chó (lông) xù. mặt vải xù lông." " 2 t. cn. sù. (kng.; kết hợp hạn chế). (to lớn) quá cỡ trông khó coi. chiếc áo bông to xù. một anh chàng béo xù."

xú uế

tt. hôi thối: mùi xú uế.

xua đuổi

đgt đuổi đi một cách khinh bỉ: xua đuổi bọn lưu manh.

xuân

i d. 1 mùa chuyển tiếp từ đông sang hạ thời tiết ấm dần lên thường được coi là mở đầu của năm. mùa xuân trăm hoa đua nở. vui tết đón xuân. 2 (vch.). năm dùng để tính thời gian đã trôi qua hay tuổi con người. đã mấy xuân qua. mới hai mươi xuân. " ii t. 1 (vch.). thuộc về tuổi trẻ coi là tươi đẹp tràn đầy sức sống. đang . tuổi xuân. trông còn xuân lắm (kng.). 2 (cũ hoặc vch.). thuộc về tình yêu trai gái coi là đẹp đẽ. lòng xuân phơi phới."

xuân phân

dt. ngày mặt trời qua xích đạo có ngày và đêm bằng nhau trên toàn trái đất; cũng dùng để gọi một trong hai mươi bốn ngày tiết trong năm theo lịch cổ truyền trung quốc.

xuân thu

dt (h. thu: mùa thu) 1. cả năm: xuân thu để giận quanh ở dạ hợp li đành buồn bã khi vui (chp) 2. tuổi (cũ): năm năm lần lữa vui cười mải trăng hoa chẳng đoái hoài xuân thu (tbh) 3. tên một thời kì lịch sử của trung-quốc: đời xuân thu văn nghệ phát triển 4. tên một bộ sách của khổng-tử: xuân thu là sách sử kí về nước lỗ.

xuất

đg. 1 đưa ra để dùng; trái với nhập. xuất tiền mặt. xuất vốn. (hàng) xuất xưởng*. phiếu xuất kho. 2 (kng.). đưa hàng hoá ra nước ngoài. hàng xuất sang nhật. 3 (kết hợp hạn chế). đưa ra. xuất xe (trong cờ tướng). lời nói xuất tự đáy lòng. 4 (kng.). (người đi tu) rời bỏ cuộc đời tu hành trở về cuộc sống bình thường; hoàn tục. đi tu ít lâu rồi xuất.

xuất bản

đgt. chuẩn bị bản thảo rồi in ra thành sách báo tranh ảnh và phát hành: nhà xuất bản công tác xuất bản.

xuất cảng

đgt (h. cảng: bến tàu thuỷ) đưa hàng hoá ra nước ngoài: hiện ta xuất cảng nhiều gạo.

xuất chinh

đg. (cũ). ra trận.

xuất chúng

tt. vượt hẳn hơn hẳn mọi người về tài năng và trí tuệ: tài năng xuất chúng một con người xuất chúng.

xuất giá

đg. (cũ). đi lấy chồng.

xuất hành

đgt. bắt đầu lên đường hoặc bắt đầu ra khỏi nhà đầu năm mới cho được giờ được ngày tốt theo mê tín: đã đến giờ xuất hành năm nay nên xuất hành vào sáng mồng hai theo hướng tây-nam.

xuất hiện

đgt (h. hiện: lộ mặt ra) hiện ra: ca ngợi xã hội mới đang lớn lên và con người mới đang xuất hiện (vnggiáp); sự xuất hiện một thời đại mới ở nước ta (phvđồng).

xuất phát

đg. 1 bắt đầu ra đi. đoàn diễu hành xuất phát từ quảng trường. 2 lấy đó làm gốc làm căn cứ để hành động. xuất phát từ tình hình thực tế. xuất phát từ lợi ích chung.

xuất sắc

tt. tốt giỏi vượt trội hẳn so với bình thường: hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ học sinh xuất sắc cầu thủ xuất sắc nhất châu âu.

xuất thân

đgt (h. thân: mình) nói một người sinh ra từ gia đình nào giai cấp nào địa phương nào: dõi đòi khoa bảng xuất thân trăm năm lấy chữ thanh cần làm bia (tự tình khúc).

xuất trình

đg. đưa giấy tờ chứng thực ra trình với cơ quan hay người có trách nhiệm kiểm tra. ra vào cơ quan phải xuất trình giấy tờ.

xuất xứ

dt. nguồn gốc của một văn bản hoặc một tác phẩm: giới thiệu xuất xứ của bài thơ.

xúc

đgt 1. múc những vật rời lên: xúc cát; xúc thóc 2. hớt tôm cá tép ở ao: công anh xúc tép nuôi cò đến khi cò lớn cò dò cò bay (cd).

xúc cảm

đg. (hoặc d.). như cảm xúc.

xúc động

đgt. cảm động sâu sắc và tức thời trước một sự việc cụ thể: xúc động nói không nên lời người dễ xúc động. ii. dt. sự xúc động: cố nén xúc động.

xúc giác

dt (h. xúc: chạm đến; giác: cảm thấy) cảm giác do sự đụng chạm sờ mó mà có: da là cơ quan xúc giác của người ta.

xúc phạm

đg. động chạm đến làm tổn thương đến những gì mà người ta thấy là cao quý thiêng liêng phải giữ gìn cho bản thân mình hoặc cho những người thân của mình. xúc phạm đến danh dự. nhân phẩm bị xúc phạm.

xúc tiến

đgt. triển khai và đẩy nhanh công việc: công việc đang được xúc tiến chưa xúc tiến được bao nhiêu.

xúc xích

1 dt dây sắt có nhiều vòng móc vào với nhau: lấy dây xúc xích khoá cửa. 2 dt (pháp: saucisse) thức ăn làm bằng ruột lợn nhồi thịt băm và ướp muối: ăn bánh mì với xúc-xích.

xúc xiểm

đg. đặt điều xúi giục người này để làm hại người khác hoặc để gây mâu thuẫn xích mích với nhau. xúc xiểm người chồng ruồng bỏ vợ. nghe lời xúc xiểm.

xui

đgt 1. thúc đẩy người khác làm một việc gì mà chính mình không dám làm hoặc không thể làm: xui em xin tiền mẹ; thầy dùi mà xui con trẻ (tng) 2. khiến cho: oán chi những khách tiêu phòng mà xui phận bạc nằm trong má đào (cgo).

xúm

đg. tụ tập nhau lại quanh một điểm. các cháu xúm quanh bà. xúm vào giúp mỗi người một tay.

xung đột

đgt. 1. đánh nhau tranh chấp chống đối nhau một cách dữ dội: hai nước đang xung đột gay gắt xung đột về sắc tộc và tôn giáo. 2. chống đối nhau do có sự trái ngược hoặc mâu thuẫn gay gắt về điều gì đó: xung đột về quyền lợi các ý nghĩ khác nhau xung đột trong tâm hồn anh.