Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . KEMBANG GIAT MELAYU TERENGGANU , 1900 - 1941 ACTIVITIES MALAYS Aji , Universiti Zainal Abidin , Terengganu , TERENGGANU , 1900 - 1941 Norazilawati Abd Wahab *  iyah Noor * * Sejarah , Fakulti Sastera Sains Sosial , Universiti Malaya , , Ruzaini Sulaiman @ Abd Rahim * * * Negara Tamadun , Lanjut , Universiti Terengganu , Abstrak Kaji bert juan tel jauh giat peru haan peru haan tekstil , temba perahu ja lankan masya rakat Melayu Terengganu 1900 1941 mampu ning dapat masya rakat Melayu . , kaji ja lankan ngena Terengganu fokus giat bentuk kome semata-mata lombong , pena ikan . Namun , jarang sekali ji bagaimana peru kembang masya rakat Melayu Terengganu punca kembang giat peru haan mel tangan sepenuh . Kaji guna kae kuali mel pe ngumpul analisis sumber per Arkib CO 840 / 1 ( Terengganu , 1910 - 1930 ) , CO 840 / 2 ( Terengganu 1931 - 1940 ) , Terengganu British Terengganu . , sek guna jurnal , buku , bab buku majalah uk uh kaji jalan . kaji peru haan 1900 1941 aktiv ter Terengganu sei bentuk kome lombong , pena ikan . Giat peru haan ja lankan masya rakat Melayu yum dapat peng ning dapat . giat peru haan ja lankan masya rakat Melayu yum dapat peng ning dapat . kunci : Giat , Melayu , Terengganu 19 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . aimed activities , industries Malay Terengganu 1900 1941 Malay . studies conducted Terengganu focused activities , fisheries . , changes developments Malay Terengganu activities handicrafts . sources obtained Archives CO 840 / 1 ( Terengganu , 1910 - 1930 ) , CO 840 / 2 ( Terengganu 1931 - 1940 ) , Terengganu Terengganu British . , sources , books , chapters magazines conducted . results 1900 1941 activities Terengganu , fisheries . , activities Malay contributed entrepreneurs increased ' . Keywords : Activities , Malay , Terengganu Kenal Giat perusahaan1 giat peru haan tekstil , giat peru haan perahu giat peru haan temba meru pak giat cukup kembang lang masya rakat Melayu Terengganu ke-20 . Sejajar kembang , itu titik peru hidup masya rakat Melayu bila giat mula ja salah dapat hidup . ter cetus nya giat bentuk peru haan fokus giat tani pena padi giat ikan . , banyak meru pak tani kerja milik giat kanan nelayan peng ikan . Walau bagaimana , telah peru spek gaya hidup per luk dapat bila musim tengku juh mulai tiba , masya rakat Melayu mula giat salah giat . Malah , pe meri ntah giat lub emas jana dapat mah peng . , kaji tel jauh giat peru haan peru haan tekstil , peru haan perahu peru haan temba ja lankan masya rakat Melayu Terengganu 1900 1941 mampu ning dapat masya rakat Melayu . , banyak masya rakat Melayu Giat Terengganu Abad - 20 pem erin tahan Zainal Abidin III ( 1866 - 1819 ) Sulaiman Badrul ( 1920 - 1941 ) , tru kt Terengganu memba peru masya rakat Melayu arah pem bangun muna imbang . Melayu 20 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . ter bentuk paks giat punca dapat dorong wujud nya kulas . 2 capai angsangkan , 1921 Nasihat British Terengganu J L Humphreys , 3 mula ja lankan sahabat - Melayu Sekutu ( NNMTB ) - Melayu Sekutu ( NNMB ) bert juan maju moden Terengganu pel bagai bentuk . 4 jalan , pe lb agaian giat peru haan lang masya rakat Melayu . Jadual 1 : Libat Terengganu Kerja Tenun Songket / Tukang Mahir kapal ) Tukang Tembaga ( perahu , Lelaki ( ) 34 , 380 - 663 139 Perempuan ( ) 37 , 139 13 , 937 - - : Cencus Returns Trengganu 1912 , Selangor 2258 / 1912 Jadual jukka peng lib peng lelaki pel bagai giat peru haan Terengganu . dil pe kerja , ter 34 , 380 lelaki ter lib 37 , 139 . songket , peng lib lelaki 13 , 937 . peng lib lelaki giat peru haan perahu , kapal , ter 663 peng lib ketuga-tiga giat . , giat peru haan temba , ter 139 lelaki ter lib peng lib giat peru haan temba . Libat lelaki pel bagai giat peru haan Terengganu , lihat pe pem bangun . 5 pem bangun , mustahil ikan galak sep enuh nya giat . Besar peng uh giat , langsung buka pe kerja masya rakat Melayu . ke-19 ke-20 , keing maju giat peru haan punca telah peluang mula luas kesan masuk kepa karan Terengganu . langsung buka selera keing menge peluang maksa mara kawasan-ka desa cetus peru Terengganu . Lebih punya latar belakang lang masya rakat Melayu langsung wujud memba arah utara Siam , Kemboja , Kochinchina . arah , Jawa , Sumatera , Pulau Moluku lain . 6 sederhana memba agak lumayan tahun ikut , memba keber gantung ter sumber peru haan utama nya buat perahu , 21 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . tembaga , tenun , produk . Istimewa has il-hasil peru haan Terengganu ke-20 kaca memba peng ktir has il-hasil Malaya - Borneo ( M B E ) . Terengganu meru pak agak lambat hantar has il-hasil peru haan M B E , namun peran main , langsung buka ruang Terengganu mpero leh sijil bila pamer jurk M B E 7 Kaji jukka baha giat peru haan tekstil , tembaga , perahu giat peru haan meru pak giat mampu unggul sekitar ke-20 . Sejajar kembang pel bagai giat , mustahil begitu minat ikan bantu a-mana peng libat . contoh , $ 500 per peng ter lib giat peru haan sentiasa mpero leh semangat berk . 8 dia bantu langsung mampu gga lakk wan Terengganu kembang kelompok . Sungguhpun  industries  anggap enjin tumbuh mampu cetus saing lang peng Melayu , namun harus terok usaha Melayu . 9 hal , British mula ikan perhati agak khusus maju kr af masya rakat ada latih , buh badan buka jana dapat giat - giat . Matlamat , kiran stabil , maka kemi mampu kurang . 10 sudu peru haan peru haan kapal loyang , peru haan wujud lang masya rakat Melayu sekitar ke-20 . kemah iran sedia langsung buka ruang giat peru haan . Malah , faktor kemah iran dipertanggungjawabk salah elemen uk uh peru haan buat kapal loyang . Pakar kemah iran ter lang memba peng ktir masya rakat baha masya rakat Melayu meru pak masya rakat cer dik kreatif pel bagai giat peru haan peru haan buat antik . 11 Kesan ja lankan elit tradisi pe gawai British , memba bentuk imbang sudu kerja . Sekitar 1911 , kema juan pe kerja masya rakat Melayu mula mengal peru bila kaum lelaki Melayu mula arah bentuk pe kerja buruh , kerja . 12 Maju Giat Kenal Bentuk Kraftangan Kembang sesuatu masya rakat rka ter sesuatu kelompok masya rakat Melayu . , ajar jen alat peng gerak arah peru masya rakat rsi statik tradisional masya rakat maju progres . 13 Penting hidup orang nyata . Sekira orang mpero leh 22 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . sempurna , lazim nya anggap masya rakat kurang guna pem bangun . 14 peng lib British jajah , kenal meru pak bentuk . , British anak Melayu milik rangga baha milik , mampu memba arah bentuk entang terus . 15 kese dar ter cetus lang ibu bapa , sekitar 1915 Sekolah Melayu tubuh Terengganu pelant lap pem erin tahan Zainal Abidin III . 16 Latar belakang Inggeris milik Sulaiman Badrul , langsung buka ruang nya masya rakat . ulah , Sekolah Vernakular mula tubuh sekitar 1920 Chukai , Kemasik , Paka , , Setiu Besut Sekolah Inggeris Sulaiman tubuh sekitar 1921 . 17 Walau bagaimana , ikan pak ter ning giat peru haan kraftangan , mula buh Sekolah Tukang Terengganu daftar ajar 23 gajar gajar ajar tukang , peran taksir . 18 lengkap sekolah , Ajar Terengganu mula antik Cikgu Ismail tetap ajar tukang . 19 Malah , tuntut Sekolah Tukang erik elaun has amp ung ajar . , elaun erik $ 30 elaun erik $ 40 . 20 Sekolah Tukang Terengganu , ajar dil rpo tensi tukang hantar Sekolah Tukang nimba ilmu . 21 Konsep kenal Sulaiman Badrul langsung lihat baha luan laksa peru positif novas uh lang masya rakat Melayu . , generasi ini kemudian nya arkan usaha kenal pel bagai ang berk . 22 Jejak kembang ,  - Trengganu  nyo ng penuh usaha ja lankan . 23 Sekolah Tukang , Terengganu ( P W D T ) buh sekolah sederhana ilmu penge tahu kait seni kraftangan . Selar kembang kraftangan , langkah lah ter ajar lelaki semata-mata , malah ajar perempuan erik utama . Hubung , buh Sekolah Tengku Ampu Mariam 24 mula kenal salah uk uh ayaan ter . Sifat suka aktiv sulam , celup meru pak sifat jadi milik . , ken ajar bert Sekolah Tengku Ampu Mariam meru pak tepat ambil lahir peng mahir giat peru haan tekstil . 23 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . ajar bert sekolah , Ajar Terengganu rca  kir  25 juan tenun . ruang alat tenun agak ter cukup , maka Ajar Terengganu mohon pem ulang  stor  padi Terengganu stor padi ja pema alat tenun . Malah , ikan selesa ajar hadir kelas tenun , Ajar sedikit bantu amp ung . Contoh , bantu sekolah guna dinding kap per buat kajang mengkuang . Untuk ajar mpero leh tapak sesuai ku ku mula pem ajar tenun . 26 - tenun anggap tekstil - tek stil tenun alit . tulis , ajar bert anggap kae impi giat peru haan salah yum kema juan Terengganu . masti ajar perempuan mampu peng berk telah ajar , maka guru mahir sekolah . 1938 , Ilyas ter pilih has ajar bert Sekolah Tengku Ampu Mariam . , alam celup warna tek stil pernah milik belia Idris Kangsar ( SITC ) , langsung antik belia has sekolah . Ikut meru pak aktiv langsung Sekolah Tengku Ampu Mariam : Jadual 2 : - langsung Sekolah Tengku Ampu Mariam celup sutera-sutera guna bert guna benang sutera songket benang emas erat kain daun tumbuh jahit renda bantal ker : Kerja Tukang - Sekolah Perempuan Terengganu , 6 September 1938 , SUK . Tr . 660 / 1357 . jaya kraftangan , ded ahan ilmu kait ang anggap . kian harap beri novas lang mampu berd ikari kelak . 27 Majalah 24 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Malaya , ke-19 ter baha tugas kaum ibu teri , gurus tangga . 28 Walau bagaimana , perspe kt mula ke-20 : Tubuh penge tahu latih suh sempurna buh pe kerja hidup lapang ian kaum perempuan Melayu . 29 Hubung , nyata langkah wujud konsep ang kaum langsung mampu lihat baha itu wujud nya kepa karan benar . , banyak Melayu sekitar ke-20 punya teknik kr af cukup unik . , mustahil kiran dana30 $ 4 , 400 . 00 setahun31 Sekolah Tengku Ampu Mariam masti giat jalan lancar . 32 ktir af jaya sesuatu gerak diha , Tengku Ampu Mariam sentiasa ada yaks aktiv peru haan jalan . 20 Mei 1939 belia - isteri Clementi ada Sekolah Teluk Kurau tenun Malaya sekitar 1941 tanda kong tenun Terengganu dil kembang . 33 , jelas lihat baha ajar tenun kenal Sekolah Perempuan Tengku Ampu Mariam meru pak salah belia ter unik . 34 Peran ter semata-mata suri , malah peran dil mengal mah sekitar ke-20 . Tubuh Maktab Guru Idris sekitar 1921 hantar ajar Melayu ikut aji tukang tangan tani . 35 Untuk keluar $ 1 , 000 - $ 1 , 700 tahun meru pak salah ajar Melayu arah stabil . 36 minat giat peru haan tembaga , produk ang , Sulaiman Badrul minat ter seni tukang perak ja lankan masya rakat Melayu . Sebab minat giat tukang perak , sekitar 1938 Tengku Ampu Mariam ada meru pak maju peru haan perak . 37 , lah sesuatu kiran sentiasa nya sekolah - sekolah tukang tanda kong ter kema juan ang . Contoh , sekitar 1941 $ 350 tahun disa Malay Handicrafts . 38 Mantap Peran Tadbir . - Terengganu marta giat peru haan ter main Haji Ngah @ Muhammad . Yusof . 39 Lantik belia Dato  Diraja kemudian nya 25 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . tugas . Terengganu Sulaiman Badrul 1924 , langsung kelan db iran . Dato  lah ketu diraja , namun sebab keba jikan percaya , belia gga Pengaruh main Haji Ngah @ Muhammad . Yusof begitu kuat percaya ter belia sekitar ke-20 . 1839 1900 pelant belia Dato  Diraja , belia Latih Kerani . Kemudian , 1903 1917 , belia dil antik Sulit ( Zainal Abidin III ) ahli . 1917 , belia dil antik Naib 1924 , belia kemudian nya dil antik ja lankan urus mel kema juan . - dil antik jelas lihat baha begitu peng uh belia ter . Tugas kata agak belia mampu dbir pengaruh . punya pimpin db iran Terengganu , belia anugerah British British sekitar 1925 . 40 percaya begitu kuat bawah , langsung buka belia ja lankan usaha maju giat , sosial . , disel has ning hidup samping jana dapat . Wujud pel bagai ning mobil sosial duduk ter peru haan pero le dapat samping . Giat cukup hidup ikan baran paras . , arah cipta moden lang masya rakat , belia mula ja lankan gga lakk duduk buka peru haan ter tani semata-mata . 41 raih , galak masya rakat Melayu ikan ter giat peru haan tenun songket salah ja lankan . 42 , keun kuali milik tek stil buat Terengganu anggap pemuda cara arah bentuk dagang . 43 tekstil , ter peru haan temba tatkal ikan ang . 44 1934 , emang ku belia tuju - pe gawai British ada tunjuk tukang tangan Kemam , Dungun , Terengganu Besut . tunjuk kema juan peru haan tek stil segmen rpo tensi maju . 45 Tunjuk bantu Tolong Nasihat British daerah langsung mampu yum ju dapat sekali gus lihat kom buka peng lelaki mah peng . 46 Sungguh kom bangun peru haan tekstil , perahu temba pel bagai siatif , rangka . Contoh 1938 nya $ 50 - $ 500 26 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . tanda kong ter pamer laku . 47 Salur kalk tanda kong , malah anggap apk tuju kembang giat peru haan . 48 Senario pem erin tahan Haji Ngah @ Muhammad . Yusof mula anggap masya rakat konsisten . 49 Selaras pimpin tonjol , mustahil . Humpreys rangga baha belia memang nya punya kece kapan bijak sana ter  Hj Ngah has advent British  . 50 Lantan , Datok Paduka Lantan mohon besar Lantan nyias ngena giat peru haan tek stil maju . Maklum ngena Merccantile rca Lantan burk segala peran ngena kema juan giat peru haan laksana . Walau bagaimana , dapat baha pela dil sekali memba ter masya rakat Melayu . , Datok Paduka Lantan rca tekstil - tek stil diha masya rakat Melayu hantar London mpero leh pela . 51 , salur $ 50 erik Sulaiman Badrul dia ahli ada Terengganu sekitar 1936 . 52 1940 , sekali $ 500 disa taan Terengganu peru haan . 53 Capai capai mampu memb ukti baha kembang giat peru haan Terengganu rupay lahir peng maju hidup . 54 , dil bila $ 1 , 000 disa sekali belanja tunjuk jaja Terengganu sekitar 1941 . 55 Jadual 3 : Anggar Belanja Tunjuk Terengganu Buah Bil Nama Daerah Daerah 1937 1 Kemam 2 Besut Tunjuk dia Utama - Melayu Tunjuk tetap 23 Jun 1937 3 Trengganu Tunjuk dica ndak 4 Dungun dia 18 Ogos 1937 Tunjuk tetap 3 Ogos 1937 : Jengal , Dungun , C L M 177 / 1937 . Salur  ) 250 400 200 150 $ 1 , 000 27 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Kesan Libat Melayu Giat balik kembang giat peru haan ja lankan masya rakat Melayu jelas lihat ikan kesan . kesan nambah dapat utama nya peng libat . contoh giat peru haan tekstil . , 9 10 lap waktu kerja cukup peng . 56 peng ter muka mampu jana dapat giat peru haan tek stil Mek binti Ishak . , belia mampu mpero leh dapat $ 600 jual tek stil songket benang emas dia sekitar 1937 . 57 Dapat , belia kerja tek stil ikan dapat lumayan tek stil belia erkan . Hebat peng Melayu , tek stil diha guna mesin namun guna keun milik tangan . 58 Malah , ter lang ja lankan giat . - istimewa memba mampu saing - Melayu Sekutu ( NNMTB ) . 59 ja lankan giat peru haan tek stil , namun peng mampu mpero leh dapat $ 0 . 60 sen $ 2 hari hela kain tenun gantung arial kain hasil .  sarongs $ 2 pieces ( materials employers  takes . 60 dapat , mustahil peng mence cah 13 , 937 1912 . 61 jelas , keun kema juan giat peru haan tek stil Terengganu , tek stil mula peng ktir Malaya Borneo ( MBE ) . 62 Terengganu meru pak agak lambat dii ktir af M B E , namun peran main , nyata keun tek stil diha masya rakat . Malah , Terengganu sijil bila jurk M B E 63 1919 , . Humpreys pernah lawat sekitar Istana Kolam Terengganu . begitu kagum aktiv bert ja lankan 20 peng Melayu . 64 baha kete ku peng hela kain tenun mampu memb ukti baha memang nya cukup bijak , sekali gus ambil bar ap . situ ,  kembang  65 peru haan tek stil hela tek stil ambil kurang siap mampu ikan senang keluarga . Kesan dapat ilah , peng dil begitu bijak ambil mpero leh dapat hidup nero . 66 Malah , ter lang berni jiran mpero leh dapat lumayan .  neighbourhood Trengganu - looms  . 67 ke-20 , makmur kema juan Melayu Terengganu uk 28 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . rda barang kemas milik 90 , namun tetap tangan ikan hidup . Malah , istimewa pakar tenun meru pak salah ciri istimewa . 68 , mustahil ter lang memba - alat tenun bila berkah mah biasa . 69 Malay women : Trengganu proverty 90 . . 70 tekstil , dapat giat peru haan perahu Walau bagaimana , beza peng pe Lantan . Banyak emas bentuk tukar iktiraf . Malah , peng pe Lantan maka barang kemas hampir 95 aktiv ja lankan pasar Pasar Siti Khadijah . Syukor Hashim , emas meru pak simbol kaya , kuasa , jaya cantik orang . , mustahil emas ja kek ayaan ter Lantan emas ja tambah cukup amp ung keluarga . 71 ikan dapat cukup lumayan usaha . Sekira peng tek stil mel peng , namun giat peru haan perahu banyak nya mel peng lelaki . contoh peng kenal Kadir Cik Ali meru pak peng perahu sekitar ke-20 Terengganu . Daya novas kreatif perahu guna  kun  pelan langsung lihat baha peng perahu Terengganu cukup mahir . Malah , guna kayu cukup berk kayu cen per Besut . Banyak perahu diha peng perahu mampu muat pel bagai jen barang per buat kayu mutu . 72 , peng perahu guna pak guna pasak , guna kayu cen halus buat nya langsung milik perahu cipta peng Terengganu . contoh 1930 , Johor emp buah perahu Terengganu ja peng angkut Johor . 73 kema juan , mustahil peng perahu mampu mpero leh dapat $ 500 $ 800 perahu . perahu begitu minta Perahu Kolek Perahu Jalor diri pel bagai saiz . 74 Kekal Waris Keluarga , peng lib masya rakat Melayu pel bagai giat peru haan Terengganu ikan kesan bila menge kalk keluarga . keluarga maksud , banyak masya rakat Melayu ter lib giat peru haan keluarga punya latar belakang turun . Malah , budaya keluarga 29 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . meru pak generasi generasi sekitar ke-20 . jukka , banyak ter lib meru pak masya rakat cukup inovat kreatif , cari dapat menge kalk pe keluarga ja lankan turun .  Lantan Terengganu , has women - controlled  . 75 , lang peng punya sejarah keluarga , ibu bapa utama ter lib giat peru haan . contoh giat peru haan tekstil . Sejarah memb ukti baha Terengganu meru pak rawal tek stil salah giat sekitar ke-1876 ke-19 . 77 rda Inggeris Terengganu ja lankan terd Zainal Abidin ( 1708 - 1733 ) 78 , Mansor Syah ( 1733 - 1794 ) 79 Baginda Omar ( 1839 - 1876 ) 80 . , mustahil lahir nya peng ke-20 etan sejarah kembang peru haan tek stil ke-18 ke-19 . per generasi generasi teknik peng warna . contoh , peng teknik bahan cukup guna peng kenal Mah Pelangi ke-19 guna teknik celup pe warna diha jadi teknik guna peng ke-20 . Teknik pe warna jadi maksud gelugor warna merah , kun warna kuning , daun warna hijau , warna biru gelap nya . pe warna jadi , langsung generasi nya ambil ali keluarga teknik guna cukup banyak guna jadi . W W Skeat Malay kagum kembang giat peru haan tek stil diha peng Melayu . , banyak tek stil diha peng cukup berk guna teknik peng jadi . 81 teknik peng warna cukup guna , giat peru haan menge kalk budaya keluarga . Budaya keluarga maksud banyak masya rakat ja lankan giat peru haan ter budaya , warna tek stil . Tiga - budaya dil cukup per generasi generasi begitu . 30 Jadual 4 : Biasa Jalan Buah Keluarga Usaha Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Terengganu Tenun Songket Warna Tekstil Hasil * 1882 797 19 127 - 16 - - - - * 3 3 - - - * 309 250 93 23 - 39 99 11 5 - 64 36 7 11 - Terengganu Lantan Kedah Johor Lis  ( Lelaki )  ( Perempuan ) : J E Nathan , British Malaya ( Straits Settelments , Federated Malay States Protected States Johore , Kedah , Lis , Lantan , Trengganu Brunei . British Malaya , Straits Settlements Malay States British , Federated States Perak , Selangor , Sembilan Pahang States Johore , Kedah , Lantan , Trengganu , Lis Brunie ( 1931 Cencus Problems ) . jadual , Terengganu tetap dil meru pak ter menge kalk budaya nggak jaya giat peru haan tekstil . dil Terengganu , ter 1882 ( nun ) ; ( warna tekstil ) 309 ( hasil ) . Lantan meru pak ter 797 ( nun ) ; ( warna tekstil ) 250 ( hasil ) . tiga ter Kedah 19 giat ; peng lib giat warna tek stil 93 . Johor meru pak empat ter 127 ; peng lib giat warna tek stil 23 . Lis meru pak peng lib tiga giat . 82 jukka baha sentiasa diam alkan banyak peng ke-19 , ikut lang peng ke-20 . Malah , peral  kir  tinggal generasi nya peng lib generasi terus . , banyak alat  kir  dile tak guna ahli keluarga minat tekstil . Sekira tiga giat ambil alih , hilang turun . Malah , teknik cukup budaya kembang giat peru haan tek stil Terengganu , giat peru haan tek stil begitu . Kesan , pegawai British bangga nya dorong peng ter lib pel bagai giat peru haan ikan tambah cukup lumayan . . Humphreys meru pak Nasihat British nyata baha masya rakat Melayu memang nya meru pak mahir berani mel diri pel bagai . 83 31 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Lahir Usaha Mahir . Kesan peng lib masya rakat Melayu giat peru haan lahir peng berke mah iran pel bagai . contoh giat peru haan tembaga . nya peng temba langsung temba mutu . temba begitu perhati . meru pak cipta gabung peng ter muka Terengganu Encik Omar ( Encik Taukeh ) Encik Haji Ali sekitar 1940 guna teknik peng hapus lilin . Teknik peng hapus lil meru pak teknik dil gabung temba putih cipta tahan . Reka bentuk diri bahagia ikan tudung bentuk ; ragam bunga salur kacang pegang ; indah le gantung , pucuk pak buah ugur salur kacang baki pela le gantung . Seluruh ukur 119cm arisan lebar 72 . 5 cm 114 . 7 kg . 84 Gambar 1 : : Ihsan Muzium Terengganu , 26 Mac 2013 . tak peru haan temba salah dapat , langsung ikan luang berta pak ku ku giat peru haan tembaga . kreatif ini akhir perhati Sulaiman Badrul temba 32 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . hadiah Abidin , Terengganu guna asap wangi - ian sempena kenduri , tahlil lain-la kebe saran . 85 cipta gabung kemah iran keun buat tradisional tukang temba Melayu , namun kem unc kembang giat peru haan temba tetap lihat susun mampu ja ek ter . perhati ambil Sulaiman Badrul , lahir peng temba punya dapat kurang $ 5 temba jual . Ikut meru pak peng temba puteh kenal lahir Terengganu . 86 Jadual 4 : Senarai Usaha Tembaga Puteh Kenal Bil . Nama Usaha Mahir - mahir Tentu Buat Tembaga 1 Bentuk Liat ( Lembang ) 2 Jusoh . Rahman Tampal Kuning 3 Bakar . Kadir Celup Lilin 4 Tampal Lilin 5 Endut Musa Tampal Pasir 6 Khamzah Musa Tampal Sekam 7 Idris Ali Tuang Tembaga 8 Nik Melarek Tembaga Kasar 9 Samsudin Ismail Melarek Tembaga Halus : Trengganu 1938 , C L M 279 / 37 . 87 galak , temba sentiasa erkan muka . contoh , Tani Terengganu dia Bengkel P W D 8 Jun 1935 . 88 meru pak salah promos ikan has il-hasil peru haan ter Terengganu . Istimewa temba diha usaha , letak kanny Industries . 89 kategori Industries meru pak sentiasa Malayan Agri - ( M A H A ) erkan a-mana anju M A H A 90 Pengitirafan erik mampu memb ukti baha segala diha peng Terengganu meru pak M A H A erkan . 91 , sumbang $ 10 $ 200 erik peng bantu has 1936 . 92 Simpul kaji , dir mus baha 1900 1941 memang nya suatu jang sangat sejarah kembang giat peru haan dl lang masya rakat Melayu Terengganu . Telah giat peru haan tekstil , temba perahu meru pak giat mampu unggul sekitar ke-20 , langsung 33 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . laksa pel bagai . ja lankan kenal bentuk ang peran main pe gawai dbir jelas lihat baha giat peru haan begitu . Kesan , ikan dapat , menge kalk keluarga sekali gus lahir peng berke mah iran . Sikap segala ja lankan langsung wujud peng lelaki cari alam luas giat peru haan rupay tambah dapat keluarga . , jelas lihat baha giat peru haan ja lankan masya rakat Melayu yum dapat peng ning dapat . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Nota * Norazilawati Abd Wahab ( norazilawatiwahab @u nisza edu my ) meru pak Syarah Kanan Aji , Universiti Zainal Abidin , Terangganu , * *  iyah Noor (arbaiyah@um.edu.my ) meru pak Syarah Kanan Sejarah , Fakulti Sastera Sains Sosial , Universiti Malaya . * * * Ruzaini Sulaiman @ Abd Rahim (ruzaini@umt.edu.my ) meru pak Syarah Kanan Lanjut , Universiti Terengganu . 1 meru juk aktiv peng sesuatu barang besar mel kera jin tangan tangan ( tenun ) , tekstil , tembaga , songket seb masya rakat tempat . peru haan ikan pulang sangat lumayan , giat ja lankan kecil . , alat lengkap guna ja lankan peru haan lah guna peral   guna tangan . guna peral   , namun mampu arkan milik arkan mah . keter ang lanjut sila juk Kamus , Bahasa Pustaka , , 1984 : Rujuk Fadzilah Kamsah Muhammad Zakaria , Bijak Usahawan Bilang , : Terbit Telaga Biru Sdn , 2008 , hlm . 1 . 2 Hanapi Dol ,  Terengganu Prakolonial : Analisis Cari Feudalismenya  , Jurnal Satu Muzium ( PURBA ) , Jil . 4 , 1985 , hlm . 64 . 3 Ruhaizan Sulaiman @ Abd Rahim , Ishak Saat & Ruzaini Sulaiman @ Abd Rahim ,  Tadbir Sultan Kolonial British Terengganu 1910 - 1941  , Ishak Saat & Ku ( eds ) , Sejarah & Rencana Waris Melayu , Johor : Universiti Hussein Onn , 2019 , hlm . 59 . 4 British Trengganu 1921 , 414 / 91 : Rujuk J L Humphreys ( British Trengganu ) , British Trengganu 1924 , hlm . 8 . 5 Cencus Returns Trengganu 1912 , Selangor 2258 / 1912 : Rujuk Minta benar Terengganu 1930 , SUK . Tr . 1115 / 1348 . Rujuk Malay States 1914 , hlm . 5 - 6 : Rujuk J L Humphreys ( British Trengganu ) , British Trengganu 1915 , : Federated Malay States , hlm . 6 . 6 Shaharil Talib , Perintah Terengganu 1881 - 1942 : Suatu Sejarah Tani , : Bahasa Pustaka , 1979 , hlm . 75 : Rujuk Commerssioners Lands , SUK . Tr . 214 / 1348 . 7 Terengganu 1911 - 1937 ( ) , SUK . Tr . 1291 / 1949 . 8 Setiuasaha Terengganu Hormat Khazanah Sejahtera 5 Safar 1353 , Maksud Maju Jalan Naik Mutu Kerja Tenun Tembaga Puteh lain-la Perusaahaan Terengganu , M B O F 687 / 1352 . Rujuk Kerja Maju Tukang Tangan SUK . Tr . 811 / 1352 . 9 Cik Nik binti Ismail meru pak peng songket benang emas Kain Tengkolok ter muka belia menang hadiah jurk 1928 . peng , ter peng lelaki giat peru haan tekstil . 1928 , Awang Omar meru pak peng lelaki mampu tek stil Kain Telepok Terengganu . Malah , belia menang hadiah 34 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . jurk . keter ang lanjut sila rujuk , - Megazine 1927 - 1941 , CPR / 338 ( 72 ) . 10 . Sheehan ,  Visitors Malay  , JMBRAS , Jil . 12 , . 2 , 1934 , hlm . 71 . 11 . Blackwell ,  British - Protected Malay States : Lantan , Trengganu Kedah  , Geograpical , Jil . 33 , . 4 , 1909 , hlm . 483 . 12 . 13 Rahman Haji Hussain ,  Ajar Melayu  , , Bilang 6, November 1972 , hlm . 16 . 14 Zainal Abidin Wahid , Tegak Benar , , Jilid , Bilang 6 , 15 Jun 1973 , hlm . 23 . 15  iyah Noor ,  Kembang Sejarah Tradisional Moden , Sejarah , Jil . 17 , 2009 , hlm . 46 - 49 . 16 Zakaria Ghazali , Tadbir Tentera Thai Terengganu 1942 - 1945 , : Terbit Universiti Malaya , 1996 , hlm . 12 - 13 . 17 Trengganu 1924 , hlm . 17 . 18 Ajar Melayu Trengganu , J M B 362 / 1356 . 19 Ajar Terengganu Terengganu 2 Julai 1939 , Ajar Pelan - pelan Kanak - kanak Sekolah Tukang , SUK . Tr . 607 / 1358 . 20 Elaun Tuntut - tuntut Sekolah Tukang Melayu Terengganu , SUK . Tr . 704 / 1356 . 21 Trengganu Abbreviated 1940 , . 840 / 2 ( 373 ) : Rujuk Trengganu 1937 , Singapore : , 1938 , hlm . 12 . 22 States Trengganu 1927 , hlm . 12 . 23 Malay Teachers Trengganu , B A T 967 / 1938 . 24 Sekolah Perempuan Tengku Ampu Mariam tubuh 4 Mac 1937 . Segala belanja memb Sekolah Perempuan Tengku Ampu Mariam dibia Tengku Mariam $ 6 , 000 ringgit . Segala belanja Andika Encik Kasim . Telah siap bina , sekolah rasmi sulaiman Badrul Tengku Ampu Mariam . Sila juk  iyah Noor ,  Naskhah Omar Salasilah Sultan Terengganu  , Rogayah . Hamid & Mariyam Salim ( eds ) , Sultan Melayu Terengganu , : Bahasa Pustaka , 2006 , hlm . 174 . 25  Kir   Kek  meru pak alat tenun guna masya rakat Melayu kain-ka tenun .  Kir  per buat kayu cen bentuk kayu gi lengkap duduk , gulung , kayu pijak karat , pasung , sikat - . keter ang lanjut sila juk Zubaidah Syawal ,  Pintas Lalu Tenun Melayu  , Jurnal Satu Muzium , Jil . 4 , 1985 , hlm . 23 - 24 : Rujuk Norliza Ramli ,  Sejarah Tenun Terengganu  , Latih Ilmiah , B A , Sejarah , universiti Idris , 2000 / 2001 , hlm . 68 . 26 Hendak Ajar Tenun Sekolah Tengku Ampu Mariam , 10 September 1940 . SUK . Tr . 922 / 1359 : Rujuk Buka Sekolah Perempuan 5 , SUK . Tr . 146 / 1355 . 27 Kerja Tukang - Sekolah Perempuan Terengganu , 6 September 1938 , SUK . Tr . 660 / 1357 . 28 Hasnah Hussiin ,  Melayu Majalah 1920 - 1930 -  , Jurnal Sejarah , Jil . 19 , 2011 , hlm . 136 . 29 Ajar Kerja - Perempuan Melayu , Majalah , 1938 , hlm . 87 - 88 . 30 Elaun Sekolah Perempuan Tengku Ampu Mariam , SUK . Tr . 1063 / 1356 . 31 Kerja Tukang - Sekolah Perempuan Terengganu , 6 September 1938 , SUK . Tr . 660 / 1357 . 32 . 33  iyah Noor ,  Naskhah Omar Salasilah Sultan Terengganu  , hlm . 175 . 34 Terengganu $ 3 , 000 buh Sekolah Perempuan Melayu Terengganu banyak sekolah milik . pem buka sekolah . keter ang lanjut sila juk Tubuh Sekolah Perempuan , M B O F 787 / 1349 : Rujuk Sekolah Perempuan Terengganu , M B O F 35 / 1350 : Rujuk Lawat Jajah , . 78 / 1356 . 35 Idris , Tanjung Malim Unfederatad Malay States 1932 , H C O 546 / 1931 : Rujuk F A Swettenham , British Malaya : British Malaya , London : Allen Unwin , 1906 , hlm . 87 . 35 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . 36 States Trengganu Estimates & Expenditurer , 1939 , hlm . 42 . 37  iyah Noor ,  Naskhah Omar Salasilah Sultan Terengganu  , hlm . 175 . 38 Estimates 1941 Trengganu , SUK . Tr . 206 / 1945 . 39 Fatimah ,  Haji Ngah @ Muhammad . Yusof : Trengganu ( 1900 - 1940 )  , Malaysian , Studies ( JEBAT ) , Jil . 7 / 8 , 1977 , hlm . 86 . 40 Terang Pengurniaan Bintang Diraja Terengganu , SUK . Tr . 100 / 1343 . 41 Terengganu , 1927 , hlm . 9 . 42 Zayati Jusoh ,  Diraja Haji Ngah Muhammad Yusof : Peran Sumbang Terengganu  , Latih Ilmiah , B A , Sejarah , Universiti Malaya , , 2001 / 2002 , hlm . 79 : Rujuk Muhammad Bakar ,  Diraja Muhammad Yusof : Ulama Buat Tadbir  , Fatimah ( eds ) , Ulama Terengganu : Suatu Sorot , : Utus Distributors Sdn , 1991 , hlm . 211 . 43 British Hormat Sejahtera 9 Januari 1937 , Kerja Maju Tukang Tangan , SUK . Tr . 811 / 1352 . 44 Fatimah ,  Haji Ngah @ Muhammad . Yusof : Trengganu ( 1900 - 1940 )  , hlm . 93 . 45 Elevent Malayan Agri - 2nd , 3rd 4th 1934 , SEL . . . 1685 / 1933 . 46 Tunjuk Tanam Tukang Tangan Terengganu , M B O F 629 / 1352 . 47 Tunjuk Tanam Duli Mulia Kurniakan Bantu $ 50 , SUK . Tr . 36 / 1354 . 48 Nasihat British Terengganu Hormat Terengganu 12 Januari 1938 , SUK . Tr . 1027 / 1356 . 49 Fatimah ,  Haji Ngah @ Muhammad . Yusof : Trengganu ( 1900 - 1940 )  , hlm . 97 . 50 . , hlm . 94 . 51 . Clayton ( British Lantan Co - Societies , F M S . 3 Januari 1928 , Asks Carring Possibilites Malayan Arts , SUK . Lantan 1631 / 1927 : Rujuk - 1927 - 1941 , CPR / 339 ( 146 - 147 ) . 52 Hormat Sulit Duli Mulia Terengganu Sejahtera Nasihat British Terengganu 21 Jun 1936 , Tunjuk Tanam Terengganu , SUK . Tr . 38 / 1355 . 53 Effected 1940 , C L M 113 / 40 . 54 Bayar Tanggung Terengganu , Tunjuk Melayu 17 Februari 1940 , B A T 60 / 1359 . 55 Ikut meru pak belanja ter kema juan giat peru haan Terengganu : 1938  1 , 013 . 00 ) ; 1939  997 . 00 ) ; 1940  1 , 000 ) 1941  1 , 000 ) . Jaya kr af jual gantung hebat kr af jual semata-mata , namun gantung peran ter kema juan peru haan Terengganu . keter ang lanjut sila juk Estimates 1941 , C L M 310 / 1940 . 56 J E Nathan , British Malaya ( Straits Settelments , Federated Malay States Protected States Johore , Kedah , Lis , Lantan , Trengganu Brunei , hlm . 113 . Trengganu 1915 , hlm . 6 . 57 B . A T 138 / 1937 , Malayan 1937 58 Malay States 1914 , hlm . 3 . 59 British Trengganu 1915 , hlm . 6 . 60 British Trengganu 1917 , hlm . 6 . 61 Selangor 2258 / 1912 , Cencus Returns Trengganu 1912 . 62 British Trengganu 1923 , hlm . 11 . 63 S U K Tr . 1291 / 1949 , Terengganu 1911 - 1937 . 64 H C O Trengganu 232 / 1919 , British Trengganu 1919 , H C O Trengganu 232 / 1919 . 65 pandang Ram ,  kembang  ter giat peru haan tek stil meru juk  kembang  peng , namun peng corak , kae pema saran , peng warna berk wujud tek stil lang masya rakat lihat bentuk  kembang  tah  kembang  sekitar ke-20 . belia , hibur ter Terengganu . ter nya bunyi alun  torak kir  langsung 36 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . ikan ruang hibur samping yi apk tempah . Wawancara Ram Latif , Bantu Muzium Kanan , Terengganu , 26 Ogos 2012 . 66 . . , Malaya : , : Oxford , 1977 , hlm . 63 - 64 . Rujuk Hanim Awang @ Noor , Norfatiha Othman & Hayati  ,  Bentuk Usahawan Kraftangan : Peran Sikap , Waris Keluarga Budaya  , Kaji , 2020 , hlm . 9 . 67 British Trengganu 1919 , hlm . 7 . 68 Malay States ( U F M S ) 1919 , hlm . 7 . 69 Haziyah Hussin ,  Peran Songket Perkahwinan Melayu : Golong Istana Biasa  , Jurnal Arkeologi , Jil . 17 , 2004 , hlm . 34 . 70 British , Trengganu 1916 , hlm . 8 . 71 Yusra ,  Laksana Akaun Emas Perspektif : Kaji Kuwait ( ) Had / ( KFHMB )  , Tesis Ph . , Universiti Malaya , , 2012 , hlm . 115 . 72 nama , Haji Muda nyata nama peng Melayu kenal sekitar 1941 Haji Chik , Haji Dir , Hitam , saudara Haji Chik ( tahu nama ) , Pak Tukang , Haji Haji Haji Mamat . Iring kembang , peru haan Perahu Bedar Perahu Pinis kemudian nya mula kembang kecil . Kembang memba tambah peng perahu malah memba tambah hoda kapal . Wawancara Haji Muda ( Usaha Perahu Melayu ) , Kampung Chendering Terengganu , 27 Ogos 2012 . 73 Terengganu A H 1438 ( 8th 1929 - 27th 1930 ) , hlm . 18 . 74 nama , Haji Muda nyata nama peng Melayu kenal sekitar 1941 Haji Chik , Haji Dir , Hitam , saudara Haji Chik ( tahu nama ) , Pak Tukang , Haji Haji Haji Mamat . Iring kembang , peru haan Perahu Bedar Perahu Pinis kemudian nya mula kembang kecil . Kembang memba tambah peng perahu malah memba tambah hoda kapal . Wawancara Haji Muda ( Usaha Perahu Melayu ) , Kampung Chendering Terengganu , 27 Ogos 2012 . 75  Muftah Isma  il , Women , & , Selangor : Buku Sdn , 1997 , hlm . 51 . 76 Hugh Clifford ,  Trengganu Lantan  , JMBRAS , Jil . 34 , . 1 , 1961 , hlm . 17 : Rujuk Buyong Adil , Sejarah Trengganu , : Bahasa Pustaka , 1982 , hlm . 12 : Rujuk . Arasaratnam ,  Factors , Coromandel Ports 1650 - 1720  , Aldershot Gt ( eds ) , , European 1600 - 1800 , Britain : , 1995 , hlm . 19 - 20 . 77 W W Skeat ,  Cambridge - Malay States Perak 1899 - 1990  , JMBRAS , Jil . 26 , . 4 , 1973 , hlm . 121 . 78 Telah Zainal Abidin tabal , pem pem erin tahan baginda . Asas institut Zainal Abidin titik tolak peng Terengganu peng sanny mampu pem erin tahan , wujud kecil pecah . keter ang lanjut sila juk Mohamed Anwar Omar Nik Anuar Nik Mahmud , Sejarah Sultan Terengganu 1708 - 2008 , Terengganu : Yayasan Diraja Mizan , 2009 , hlm . 87 . 79 Mansor ( Ku Mansor ) meru pak meru pak putera Zainal Abidin Sheikh ( Tok Pulau Manis ) . Baginda putera 1725 dil antik 1733 . keter eng lanjut sila juk Muhammad Salleh Haji Awang , Dato  Setia Jasa ( MISBAHA ) , Sejarah Darul Iman 1361 ( 1942 ) , Terengganu : Satu Sejarah Cawangan Terengganu , 1992 , hlm . 116 : Rujuk . Dunmore ,  French Visitors Terengganu  , JMBRAS , Jil . XLVI , . 1 , 1973 , hlm . 154 . 80 Tengku Omar balkan Terengganu sembilan gelar  Baginda Omar  . 1859 , mula per tah Terengganu diri Istana Hijau tujuh ruang sekitar 1865 . keter ang lanjut sila juk  iyah Noor ,  Naskhah Omar Salasilah Sultan Terengganu  , Rogayah . Hamid & Mariyam Salim ( eds ) , Sultan Melayu Terengganu , : Bahasa Pustaka , 2006 , hlm . 12 . 81 Malay States ( UMS ) 1936 , hlm . 26 - 27 . 82 Wawancara Ram Latif , Bantu Muzium Kanan , Terengganu , 13 Januari 2020 . 37 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . 6, November 1972 . 83 Syaharil Talib ,  Sejarah Trengganu Jajah : Dekat Sosial  , Jurnal Satu Sejarah ( WARIS ) , Jil . 2 , 1980 / 1981 , hlm . 10 . 84 Wawancara Encik Arifin Muda , Daftar ( Tolong Kurator ) , Lembaga Muzium Terengganu , 25 Mac 2013 . 85 . 86 Trengganu 1938 , C L M 279 / 37 . 87 Lawat Utama Shenton Thomas C M G O B E - Melayu rda Fasal 13 syarat ( 2 ) dia tunjuk 26 Mei 1937 . keter ang lanjut sila juk Trengganu 1938 , C L M 279 / 37 . 88 P W D meru juk Terengganu . keter ang lanjut sila juk 1936 , B A T 54 / 1936 . 89 Malayan Agri - ( ) , 6th Malayan Exibition , 3 - 6 August 1928 , hlm . 44 . 90 Malayan , : Caxton LTD , Jil . 27 , 1939 , hlm . 367 . 91 Malayan 1st-4rd Assiociation , C L M 249 / 36 . 92 Terengganu Dato  Diraja sumbang erik 29 Julai 1936 , Trengganu Agri - , L O T 404 / 1936 . Rujuk Zakaria Ghazali , Tadbir Tentera Thai Terengganu 1942 - 1945 , : Terbit Universiti Malaya , 1996 . Rahman Haji Hussain ,  Ajar Melayu  , , Bilang Estimates 1941 , C L M 310 / 1940 . Jengal , Dungun , C L M 177 / 1937 . - Megazine 1927 - 1941 , CPR / 338 . States Trengganu 1927 Trengganu 1937  iyah Noor ,  Naskhah Omar Salasilah Sultan Terengganu  , Rogayah . Hamid & Mariyam Salim ( eds ) , Sultan Melayu Terengganu , : Bahasa Pustaka , 2006 .  iyah Noor ,  Kembang Sejarah B A T 138 / 1937 , Malayan 1937 Bayar Tanggung Terengganu , Tunjuk Melayu Maksud Maju Jalan Naik Mutu Kerja Tenun Tembaga Puteh lain-la Perusaahaan Terengganu , M B O F 687 / 1352 Tradisional Moden , Sejarah , Jil . 17 , 2009 . 17 Februari 1940 , B A T 60 / 1359 . 38 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . 146 / 1355 . Terengganu , SUK . Tr . 704 / 1356 . Bantu $ 50 , SUK . Tr . 36 / 1354 . Trengganu Agri - , L O T 404 / 1936 . Tunjuk Tanam Duli Mulia Kurniakan Kerja Maju Tukang Tangan , SUK . Tr . 811 / 1352 Tunjuk Tanam Terengganu , SUK . Tr . 38 / 1355 . Buka Sekolah Perempuan 5 , SUK . Tr . British Trengganu 1921 , 414 / 91 Buyong Adil , Sejarah Trengganu , : Bahasa Pustaka , 1982 . Cencus Returns Trengganu 1912 , Selangor 2258 / 1912 Commerssioners Lands , SUK . Tr . 214 / 1348 . Effected 1940 , C L M 113 / 40 . Elaun Tuntut - tuntut Sekolah Tukang Melayu Elaun Sekolah Perempuan Tengku Ampu Mariam , SUK . Tr . 1063 / 1356 . Malay Teachers Trengganu , B A T 967 / 1938 F . . Swettenham , British Malaya : British F F Laidlaw ,  Travels Lantan , Trengganu Perak , Narrarive  , Hendak Ajar Tenun Sekolah Tengku Ampu Mariam , 10 September Hanapi Dol ,  Terengganu Prakolonial : Analisis Cari Hasnah Hussiin ,  Melayu Majalah 1920 - Haziyah Hussin ,  Seni Budaya Lampau : Hasil Guna Tekstil Melayu Sudut Sejarah Silam  , Malaysian , Studies ( JEBAT ) , Jil . 33 , 2006 . Feudalismenya  , Jurnal Satu Muzium ( PURBA ) , Jil . 4 , 1985 . Estimates 1941 Trengganu , SUK . Tr . 206 / 1945 . Malaya , London : Allen Unwin , 1906 . 1930 -  , Jurnal Sejarah , Jil . 19 , 2011 . JMBRAS , Jil . 26 , . 4 , 1953 . 1940 . SUK . Tr . 922 / 1359 . 39 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . 1934 . . 1 , 1973 . Biasa  , Jurnal Arkeologi , Jil . 17 , 2004 . Sejarah , Universiti Malaya , , 2002 / 2003 . Terengganu 12 Januari 1938 , SUK . Tr . 1027 / 1356 . Protected States Johore , Kedah , Lis , Lantan , Trengganu Brunei . Haziyah Hussin ,  Peran Songket Perkahwinan Melayu : Golong Istana Hugh Clifford ,  Trengganu Lantan  , JMBRAS , Jil . 34 , . 1 , 1961 . J E Nathan , British Malaya ( Straits Settelments , Federated Malay States . Sheehan ,  Visitors Malay  , JMBRAS , Jil . 12 , . 2 , . Dunmore ,  French Visitors Terengganu  , JMBRAS , Jil . XLVI , Madiha Mustafa ,  Terengganu 1900 - 1957  , Latih Ilmiah , B A , Malayan Agri - ( ) , 6th Malayan Exibition , 3 - 6 August 1928 . Nasihat British Terengganu Hormat Ajar Pelan - pelan Kanak - kanak Sekolah Tukang , SUK . Tr . 607 / 1358 . Minta benar Terengganu 1930 , SUK . Tr . Mohamed Anwar Omar Nik Anuar Nik Mahmud , Sejarah Sultan Terengganu Fadzilah Kamsah Muhammad Zakaria , Bijak Usahawan Bilang , Yusra ,  Laksana Akaun Emas Perspektif : Kaji Kuwait ( ) Had / ( KFHMB )  , Tesis Ph . , Universiti Malaya , , 2012 . British Trengganu 1919 , H C O Trengganu Muhammad Bakar ,  Diraja Muhammad Yusof : Ulama Buat Tadbir  , Fatimah ( eds ) , Ulama Terengganu : Suatu Sorot , : Utus Distributors Sdn , 1991 . Muhammad Salleh Haji Awang , Dato  Setia Jasa ( MISBAHA ) , Sejarah Darul Iman ( 1942 ) , Terengganu : Satu Sejarah Cawangan 1708 - 2008 , Terengganu : Yayasan Diraja Mizan , 2009 . : Terbit Telaga Biru Sdn , 2008 . 1361 Terengganu , 1992 . 1115 / 1348 . 232 / 1919 . 40 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . 1938 , SUK . Tr . 660 / 1357 . 1938 , SUK . Tr . 660 / 1357 . universiti Idris , 2000 / 2001 . Unfederatad Malay States 1932 , H C O 546 / 1931 . Tunjuk Tanam Tukang Tangan Terengganu , M B O F 629 / 1352 . Hanim Awang @ Noor , Norfatiha Othman & Hayati  ,  Bentuk Usahawan Kraftangan : Peran Sikap , Waris Keluarga Budaya  , Kaji , 2020 . Norliza Ramli ,  Sejarah Tenun Terengganu  , Latih Ilmiah , B A , Sejarah , Idris , Tanjung Malim Kerja Tukang - Sekolah Perempuan Terengganu , 6 September Ajar Melayu Trengganu , J M B 362 / 1356 . Kerja Tukang - Sekolah Perempuan Terengganu , 6 September 1936 , B A T 54 / 1936 . Malay States ( UMS ) 1936 . Lawat Jajah , . 78 / 1356 . . . , Malaya : , : Oxford Ruhaizan Sulaiman @ Abd Rahim , Ishak Saat & Ruzaini Sulaiman @ Abd Rahim ,  Tadbir Sultan Kolonial British Terengganu 1910 - 1941  , Ishak Saat & Ku ( eds ) , Sejarah & Rencana Waris Melayu , Johor : Universiti Hussein Onn , 2019 . . Arasaratnam ,  Factors , Coromandel Ports 1650 - 1720  , Aldershot Gt ( eds ) , , European 1600 - 1800 , Britain : , 1995 . Selangor 2258 / 1912 , Cencus Returns Trengganu 1912 . Sekolah Perempuan Terengganu , M B O F 35 / 1350 Siti Rahmah . Noor , Sejarah Kembang  Industries  Trengganu Abad - 18 1970 - , Latih Ilmiah , B A , Sejarah , Universiti Bangsa , Bang , 1977 / 1978 .  Muftah Isma  il , Women , & , Selangor : , 1977 . Buku Sdn , 1997 . 41 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Tani , : Bahasa Pustaka , 1979 . Satu Sejarah ( WARIS ) , Jil . 2 , 1980 / 1981 . Shaharil Talib , Perintah Terengganu 1881 - 1942 : Suatu Sejarah S U K Tr . 1291 / 1949 , Terengganu 1911 - 1937 . Syaharil Talib ,  Sejarah Trengganu Jajah : Dekat Sosial  , Jurnal Terengganu 1911 - 1937 ( ) , SUK . Tr . 1291 / 1949 . British Trengganu 1915 British Trengganu 1924 British Trengganu 1917 . British Trengganu 1923 . British , Trengganu 1916 . British Trengganu 1919 . Elevent Malayan Agri - 2nd , 3rd 4th 1934 , SEL . Malayan , : Caxton LTD , Jil . 27 , 1939 . Terengganu A H 1438 ( 8th 1929 - 27th 1930 ) . Malayan 1st-4rd Assiociation , Malay States 1914 . Unfedarated Malay States ( U F M S ) 1919 . Wawancara Haji Muda ( Usaha Perahu Melayu ) , Kampung Chendering Wawancara Encik Arifin Muda , Daftar ( Tolong Wawancara Ram Latif , Bantu Muzium Kanan , . Blackwell ,  British - Protected Malay States : Lantan , Trengganu Kedah  , Kurator ) , Lembaga Muzium Terengganu , 25 Mac 2013 . Geograpical , Jil . 33 , . 4 , 1909 . Terengganu , 27 Ogos 2012 . Terengganu , 26 Ogos 2012 . . . 1685 / 1933 . C L M 249 / 36 . 42 Sejarah : , Malaya ; . 30 ( 2 ) 2021 : 19 - 43 ; ISSN 1985 - 0611 . Malay States 1899 - 1900 , JMBRAS , Jil . 26 , . 4 , 1953 . Perak 1899 - 1990  , JMBRAS , Jil . 26 , . 4 , 1973 . W W Skeat ,  Cambridge - Malay States W W Skeat ,  Reminiscences Cambridge Zayati Jusoh ,  Diraja Haji Ngah Muhammad Yusof : Peran Sumbang Terengganu  , Latih Ilmiah , B A , Sejarah , Universiti Malaya , , 2001 / 2002 . Zainal Abidin Wahid , Tegak Benar , , Jilid Zubaidah Syawal ,  Pintas Lalu Tenun Melayu  , Jurnal Satu Muzium , Bilang 6 , 15 Jun 1973 . , Jil . 4 , 1985 . 43