Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Urbanisasi : Kait Pelbagai Bentuk Bandar SAMAD HAD ABSTRAK Esensi tema Ekologi , Manusia sekitar keter kait namik manusia sekitar , kesan nya lah manusia . Kertas ucap keter kait bincang baha peru pema , bentuk bentuk pe lb agaian peru kompleks , ter manusia . juk alam pem ku 16 m eneru fasa pem dikenalpasti . Fasa fasa fasa - , fasa pem fasa kini penge mbang bentuk mega . Kait manusia sekitar bagaimana lah manusia jana pema rter pril . Peran nero bos jauh makna keter kait manusia sekitar pel bagai bentuk peru manusia . manusia namik rda hun manusia , giat sekitar nya sejahtera . kunci : manusia , sekitar , pema , pem - , , mega , huni , relations . outcomes . discusses earlier focusing changing drivers , has changing impacts . changes illustrated Malaysian experiences undergone , , mega - . drivers , , drivers changes . has penetrated relations has liveable , . words : , , drivers , - , mega , liveable . KENAL ter lah manusia deka belakang . ku sembilan belas disel bung hutan hujan kha tulis tiwa kaya pe lb agaian biologi diselang-seli kampung - kampung utama nya 22 Samad Had tempat ghala muara lembang sungai ; eko log tuh manusia ter kawal imbang ; tetap mula corak perla mulan luas deka belakang punca pel bagai pacu , utama nya pening duduk lapis sosio-ekonomi lanta peng lengan pel bagai jen gerak gabung giat tuntut kema juan duduk bangun . kesan giat pacu tinggal giat - giat mula asli tuju suatu lands kap bina kom ponen eko log tabi mula teru rai diubahsuai . Sirat tajuk  Ekologi , Manusia Ubah Sekitar  keter kait langsung manusia sekitar fizikalnya ; sekitar sedia manusia lahir . Sekitar lengkap faat langsung gabung penge tahu maju faat sirat . Maka konte ks kese muka manusia pemba peru nya , ucap lah kese muka juan dapat manusia berdayahuni ; rda hun artik memb manusia   ( vibran ) , tahan , selamat , sejahtera sihat kembang adil agi kaya , aman , damai kembang maju . Justeru , rda hun lestari .  Dayahuni  lestari ung kapan konsep gerak suasana gerak arah pem bangun lestari . rda hun bagaimana  pem bangun lestari  nya ung kapan lestari ( Newman & Jennings 2008 ) . pem bangun lestari mene spek tuju imbang , sosial sekitar , lestari cuba cari imbang . huni gerak nero imbang mi , kece ria masya rakat sekitar dapat kuali hidup . Alit hidup rata capai imbang pem bangun lestari , lestari . lihat   ALAM BANDAR RENUNG TEORI ( REFLECTIONS ) Ubah ter manusia sekitar nya wal manusia mula faat sedia sekitar tetap peru sentiasa ter kawal segala faat takat hidup hari . Ubah cak bila agangkan ; bentuk erik benda . sejarah peru sekitar , ian jakk . Ubah sekitar . Ubah sekitar indak manusia dir mkan pel bagai 1950 - simposium peran manusia muka ( Thomas Jr . 1956 ) . peru sekitar luas alam kema juan manusia eneru ( bandar ) . Maju ungkap pentas ( Samad Had et . 2009 ) . diba kait alam . Ringkas , muka ikut ;   Bandar ( ) ; 1490 ku keduapuluhan . Bandar ; Peperangan - 1947 - 1970 - . Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Samad Had 23  Bandar mega - 1970 - Alam Urbanisasi Bandar ( ) alam pem rka buh petempatan-pe moden artik fungsi komersial , khidmat annya lazim ter pe panggil mula bangun . sejarah alam hidup lang masya rakat jukka pelbagai . Melayu Bumiputra rata masya rakat tani , eru asa desa . Waris Sejarah Melaka kenal ku ke-15 musim gung penge mp ratus , masya rakat Bumiputra meru pak masya rakat desa . Peran Melaka lihat ter kait kurang sekali bangun pe tempat . masya rakat Melayu Bumiputra lihat bert lembang sungai utama sekali datar ghala arah muara sungai ( Zahrah Mahmud 1970 ; Khoo 1972 ) . Datang Hindia British juan eksploitasi pel bagai prospe pela cetus benih muncul pe   . Tapak mula pe pinggir pantai berke duduk . Serlah Pulau , Pulau Labu . - labuh - ngumpul jual nya Barat balik nya barang buat Barat jual - labuh ( Mc 1967 ; Khoo 1972 ) pe wujud kampung - kampung duduk dalam . Sekitar ku ke-19 syarikat Inggeris mula nero pela negeri pantai Semenanjung dije laja keluarga Brooke kemudian nya ambil tadbir . luas syarikat Inggeris negeri Melayu Jung . luas pristin teroka , peng mersi pena kayu , hutan , perca , damar . Temu biji timah keluarga Jaafar Perak mula pela syarikat Inggeris mulan nero ian bijih , biji emas ( Gullick 2003 ) . mula lah biji Selangor , Lukut - Sungai Ujung Sembilan Pahang . Muncul pelo mbong mula pem bangun pe gelar   . Khoo ( 1972 ) misal nya cerita bagaimana pe lang pelo mbong masya rakat Cina Lukut Sembilan , bangun kedai jual tetap , mulan pelo mbong tetap kemudian duduk kampung tempat . mula guna khidmat barang kedai . pe kerja lom kedai mula bahagia duduk Melayu pe kerja   annya . tani muncul kembali ku ke-20 bila pe gawai Inggeris kenal ( hevea brasilians ) , Melayu . Sesuai eko negeri Melayu , mula masuk syarikat Inggeris nero luas pena penge buat Barat ( Gullick 2003 ) . Teroka hutan pristin Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 24 Samad Had interven Inggeris nasihat pena uk uh langsung ceng kam Inggeris ter negeri .   langsung ambil ali uk pem erin tahan - pembesarpembesar lah dominas Inggeris jaja kurang 200 tahun . Tempat   kembang ning keter sampai tempat bir negeri Melayu pela syarikat , utama sy ari Inggeris , terje jas barang ancam . ar-bandar bangun ibu pekan wujud daerah pekan lokal kalan barang khidmat labuh Barat . fungsi ar-bandar ku ke-20 wujud hier arki pe , gerak ( Heng Kow 1978 ) . petempatan-pe ini agi barang barang pel bagai khidmat sedia lara saiz pe . pepe rang ar-bandar wujud pusat db iran Inggeris sambil membe kalk barang , . - kata nyele rakk pem bangun dalam , malah kaji ain meru mus baha ar-bandar meru pak pe parasit , nyed eneru kek ayaan ( Mc 1967 ; 2009 ) . Justeru semua bert uga aku kek ayaan ( Armstrong Mc 1985 ) . Apakah ar-bandar meru pak pusat selera kemodenan ? - dia timbul nya perkasa individu suasana saing menge kema juan bagaimana ter alam pem maju jana pel bagai bentuk utama kait buat . - rupay ja lankan tugas tru kt dominas , mbong tani . Perkara ar-bandar moden , semua  asing  alam masya rakat . suasana pe mikir peng sanny ar-bandar bangun bentuk lahir alam Barat sesuai bentuk tempat . diri gran pe Cina bahagia pe ketu . Lambat pe lang muncul tetap rata bentuk pinggir pe walau ter sebi lang maju . Bandar - terbit alam nial Inggeris lands kap sekitar tahun Peperangan ( 1940 - ) tuh tetap cuma ar-bandar lowong ( ) - pe agi barang khidmat db iran Inggeris . Ancang pem bangun kegelapan-kehancuran Peperangan dbir , gerak dbir Inggeris tetap berke diri kena maan . memba ik timah Malaya ( ) db iran Inggeris rak mula pem bangun buat . ganti bahagia ibu ter pilih mula dapat untik pem bangun . nya bahagia ar-bandar lesu . lah desa mengal pening duduk had tetap lemah capai , kemah iran pe kerja ku ku alam kerja tani , hasn tani sara diri , paksa galih hidup hasn ar-bandar saing uh pecah ( ) utama Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Samad Had 25 giat mahir . masuk pe kerja eneru pakai seragam ( , , bomba lain ) lain cuba nasib swasta . bert uga pandu , tukang kebun budak pe ( Samad Had 2001 ; 2005 ) . Struktur kian bantu rumah jelas izin pe desa sesak kampung , kampung pinggir tah - setinggan . ciri pem , ian Mc ( 1971 ) terje lma alam . Pacu pem bangun Perang harus mburu kk ar-bandar anak desa lamar pe kerja hebat kiran tin gerak tani luas eneru pem buka eneru tani kome keluarga miskin tegar desa . Rancang pem bangun , kenal Rancang FELDA ( Rokiah Talib 2009 ) erik Favelas , Saweto Afrika gg Jakarta ( Perlman 1976 ; Hugo 1975 ) jelma . ciri pem jukka kela alam pem masya rakat Barat sem duduk mengal ikut migr desa ar-bandar dadak fer duduk desa , tetap tru kt ar-bandar tiba pe . begitu kela pem bangun dil latar pacu pem bangun . Kesan pem gelar mula lihat utama ibu , . Inisiatif pem bangun dil dapat merdeka jaja Inggeris . utama nya Petaling Jaya 1950 - kemudian kembang Labuh Kelang dekad-dekad nya ( 1960 - 1970 - ) . , rumah , angkut , dagang kome lain-la mula gerak rumah sei buh , mers il hubung peng angkut . Iring kema juan infrastru kt sosial , muni kasi prasar sihat kembang . Muncul Bandar Mega - sekitar 1970 - pem nya tahun 1970 - gerak perlahan . Saat pem jak luas timbul pem bangun kenal ( ) Rancang - 2 gerak ( 1971 ) . Sirat obje kt ampang memba sm kemi gira kaum tru kt masya rakat et nik akhir satu . kotak obje kt maju agi adil tetap tru kt masya rakat eneru suatu keje masya rakat suka tru kt sedia . tru kt per luk . begitu , deka 1970 gerak pacu tumbuh nya pem bangun sosial , budaya seni . pem bangun buat ek mula masuk , relatif , nya ter pela begitu indak Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 26 Samad Had ( 1976 ; 1981 1986 terus ) . kembang jauh Lembah Kelang , jaja - Petaling Jaya , Labuh Kelang . buat nerp maju ibu ar-bandar . Beiringan penge mb lengan industria , , rumah , peng angkut nya gerak leda kk fungsi sem lazim bandar . Justeru , hampir deka belakang ter bak luas . lans kap pem , kurang mega lah . - lah 1 . Lembah Kelang - Lembah Langat - Lembah Sungai Selangor ; 2 . Pulau - Seberang Perai - Kulim - Sungai Tani ; 3 . Johor - Pasir Gudang - Plentong - Skudai . , kawasan-ka  ar-bandar jaja ibu . lah mega erik nama Lidi , Lembang Bernam  Linggi mi Lembang Bernam , Lembah Kelang , Lembang Langat , Lembang Sungai Selangor Lembang Linggi - ter pel bagai pema tambah semua muncul ter mega ganj utara ( Lembah Bernam ) Lembang Linggi belah duduk sekitar 7 juta . Ucap nya mega Lembang Bernam - Linggi . Muncul Pelbagai Pacu jela jah mega , cuba halus pacu pem bangun Lembang Bernam - Linggi pem bangun bentuk mega berdayahuni , u-isu muncul bangun hidup rda hun mega . Sirat bincang alam - alam pem tadi pema pem bangun tin lapis nyata . pem ( ) muncul pem mega peran sangat berke garu peru ter manusia - sekitar manusia . nial Inggeris syarikat milik Inggeris kait mbong utama biji timah tani kome utama nya . 1950 - erik buat utama ganti dasar tumbuh peru masya rakat langsung pel bagai macu tumbuh , memb kema juan sosial arkan drom mundur kemi dapat neng gia harun gi jalan tuju arah maju . Reba nyata lands kap budaya kesan positif peng lengan modal . Kandung pe lb agaian kema juan nikmat masya rakat duduk seluruh . Jaya pacu punca hamba kema juan arah capai maju kerang mega rda hun ( ) Lembang Bernam - Linggi . sosial lahir pel bagai jen kalu gung duduk ter sekitar . cuba jukka prihatin manusia ter sejahtera Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Samad Had 27 sekitar kurang mbu gung ter sekitar . sosial kema juan ter capai eneru pel bagai pema gatas sosial manusia . - sosial kemi tangan . Tanggungjawab ter manusia abai cari berdayahuni . CARI KAIT BENTUK BANDAR BERDAYAHUNI Pelbagai pema pem bangun memba peru ter lah lapis ; kilas pandang tampa peru ter lands kap lihat . 1 2 ikan gambar , baha mega 1990an lihat bak luas 2008 . Lihat - lands kap Lembang Bernam - Linggi bak luas tepu Lembah Kelang pinggir tuju utara , Lembang Bernam , Lembang Linggi tetap bak rata . Halus kesan pema lokal mel kom , pel bagai ren kesan nya ruang manusia . Teliti sosial kom lah kompleks mi sosial ( lihat 2005 kait kompleks kembang ) . Ratus buat ahli kom pel bagai misal nya kait hidup hari . Kesan tampa buat erik bentuk sedia . jel eneru contoh kembang rumah . rumah bangun bahagia sesuatu ribu pembe pe , lokasi rumah pel bagai per tik pilih sesuatu . Akhir lah kembang rumah bangun ancang . Maksud , bentuk rumah pe milih beli , suasana bebas tetap ter bentuk tentu . betapa kompleks nya kom sesuatu pe bak ter mesti jukka bentuk lurus ( ) . begitu , pe sosial kompleks pe wujud mega rda hun ( Samad Had et 2009 ) . mega rda hun lah hidup hari warga lestari . Maka mega lestari harus punya segar - kembang yara argan dia kerja , lengkap prasar fizik sosial , sihat , selamat hidup berhemah , ika sesuai gung ter persekitaran-tabii bina , peng . spek sekitar tabi , ambil ali sekitar diubahsuai uh . jol manusia tukar bina sepenuh . ian berdayahunilah , harus alkan bagaimana kah harus sosial pel bagai mega tadi bentuk berdayahuni ? - bentuk rda hun kembang ruang . sosial namik - pere dar peng uh pacu kuat . Bentuk rda hun Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 28 Samad Had 1 . Gunatanah 1995 : Tani 1997 Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Samad Had 29 2 . Gunatanah 2007 / 2008 : Tani 2007 lapang Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 30 Samad Had biasa eneru pel bagai tetap lazim nya bentuk wujud ilham kuasa . cita elar bentuk huni dimahukan . akhir bentuk tentu . begitu , sebai knya sosial bentuk . biasa bentuk rda hun anc ang rata mesti sel ari sosial , anc ang cuba wujud - , nya terk ung segala . bentuk rda hun dinamik , sesuai ( lihat bincang David Harvey 2000 ) . , konte ks sem , sosial-budaya , kom sem peng pem bangun sekitar gerak bebas cita komunitinya ; interven nj uk arah pem bangun capai hidup ika akhir mbu masya rakat berdayahuni . , sem pem kuat kark lands kap pe lands kap bentuk pernah ter bayang pem kiran duduk dahulu , harus katan seras   sosial  bentuk  rda hun wujud lestari . RUJUK LESTARI . Samad Had . 2001 . Lalu arah pem . AKADEMIKA , 58 . Samad Had . 2005 . Bandar lestari : memb hidup . Bang : Terbit Samad Had , Shaharudin Idrus , Had & Fariz Mohamed . 2008 . Dayahuni ( ) . Bang : Terbit LESTARI . Samad Had , Shaharudin Idrus , Had & Fariz Mohamed . 2009 . Malaysian : , mega - . : Articulating Faces . Anjur Institut Sekitar ( LESTARI ) , Universiti Bangsa , Seremban , Sembilan , , 4 Jun . Armstrong , . & Mc , T G 1985 . Theatres : studies Asian Latin American . : Methuen . Gullick , J M 2003 . Negri Sembilan . . 33 , MBRAS . Harvey , . 2000 . . Megacities 4 . Amersfoort , Netherlands ; Twynstra Gudde Consultants . Hugo , . 1975 . Java . Ph . . . , Australian , Canberra . Khoo . 1972 . Malay States 1850 - 1873 . Malay . : Oxford . Heng Kow . 1978 . Malaya . : Universiti Malaya . 2000 . Banci Rumah . . Areas Mukims . : Cetak . . 1971 . Rancang . : Cetak . . 1976 . Rancang Tiga . : Cetak . . 1981 . Rancang Empat . : Cetak . . 1986 . Rancang Kelima . : Cetak . . 1991 . Rancang Enam . : Cetak . . 1996 . Rancang Tujuh . : Cetak . . 2001 . Rancang Kelap . : Cetak . . 2006 . Rancang Sembilan . : Cetak . Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31 Samad Had 31 Mc , T G 1967 . Asian . cities Mc , T G 1971 .  explorations . 3rd . London : . & . . London : & Hyman . Mc , T G 2009 . : challenges mega - desa kota regions . LESTARI . 8 . Bang : Terbit LESTARI . Rokiah Talib . 2009 . Mohamad : FELDA . Bang : Terbit UKM . Newman , . & Jennings , . Washington : . 2008 . Cities ecosystems ; principles practices . Perlman , . 1976 . . Berkeley : California . Thomas Jr . 1956 .  changing . Chicago : Chicago . Zaharah Mahmud . 1970 .   Malay . Malaysian ( Asiatic ) XLIII Pt . II : 81 - 113 . Institut Sekitar ( LESTARI ) Universiti Bangsa 43600 UKM , Bang , Selangor , . - : asamad @ukm . Malaysian 11 ( 2 ) ( 2010 ) : 21 - 31